Kreŭski zamak — adno sa źvionaŭ «kamiennaha łancuha», zbudavanaha pieršymi kniaziami Vialikaha Kniastva dla abarony ad kryžakaŭ. Ź im źviazanyja mnohija histaryčnyja padziei, u tym liku Kreŭskaja unija. Samu nazvu «Kreva» historyki vyvodziać ad kryvičoŭ. Jaho restaŭracyju pačali letaś, pad pilnym kantrolem historykaŭ z Akademii navuk. Adnak sutyknulisia ź niečakanaj prablemaj.
«Razmaŭlaŭ z restaŭratarami Kreŭskaha zamka — u ich skončylisia kamiani. Usie, jakija raniej vyvalilisia sa ścien, padniatyja ź ziamli i achajna ŭstaŭlenyja na miesca. Ale jasna, što za stolki hadoŭ razbureńnia šmat što raściahali pa budoŭlach ludzi». Chaj kožny pryviazie ŭ Kreva kamień! — z takim niezvyčajnym zaklikam vystupiŭ zasnavalnik kursaŭ «Movananova» Hleb Łabadzienka.
Na zaklik adhuknulisia mnohija. Śviatłana i Andrej Kołasy, Dźmitry Karabač i Andrej Ihnacik z Padaroska (Vaŭkavyski rajon) pryvieźli pryčepčyk vałunoŭ svajoj mašynaj.
Inšyja pieraviali na kamiani dla Kreŭskaha zamka hrošy. Na hety momant atrymana 1300 rubloŭ. Abiacana jašče 2150 rubloŭ.
10-tonny hruzavik kamianioŭ z dastaŭkaj kaštuje 160 rubloŭ. Takim čynam, ahułam Łabadzienka naźbiraŭ na 20 hruzavikoŭ!
«Za sabranyja srodki, pačynajučy z paniadziełka, štodnia pad zamak budzie padvozicca 10—20 ton kamianioŭ. Imavierna, hetaha chopić, kab budaŭniki skončyli zapłanavanuju na hety hod zachodniuju ścianu, — piša Łabadzienka. — Na budučy hod vydzielenaje dziaržaŭnaje finansavańnie, kudy zakładzienyja i kamiani. Ale budziem trymać ruku na pulsie — i ŭ vypadku nieabchodnaści mabilizujemsia znoŭ. Kab adnavić usie zamkavyja ścieny, treba nie adna sotnia ton. Tamu dapuskaju, što nam jašče daviadziecca padklučycca. Uvohule, heta moc hramadzianskaj supolnaści: učora vy achviaravali hrošy, a ŭžo siońnia kamiani pryvieźli na zamak i praca pajšła dalej!» — piša Łabadzienka i prapanuje źviazvacca ź im, kali chto choča dałučycca da spravy ([email protected]).
«Chto zachoča pryvieźci ŭ Kreva svaje paru kamianioŭ — pišycie, padkažu, dzie ŭziać tam niepadaloku, — dadaje jon. — Vy tolki padumajcie: pryjedziecie potym u Kreva, pad adnoŭleny zamak — i skažacie ŭnukam: a tut jość i maje paru kamianioŭ!» — piša Łabadzienka.
Łabadzienka ŭdakładniaje, što pažadanyja kamiani dyjamietram 30—50 sm (možna mienšyja, ad 15 sm, — jany pojduć u zabutoŭku). Jon prapanuje prosta składać pryviezienyja kamiani kala hałoŭnaha ŭvachodu ŭ zamak.
