Biełaruski dziaržaŭny miedycynski ŭniviersitet — adzin z 40 punktaŭ praviadzieńnia CT u našaj krainie. Učora ŭ šaści jaho aŭdytoryjach pavinny byli pisać test 452 čałavieki, ale, jak zaŭsiody, peŭny pracent z tych, chto zarehistravaŭsia, na ekzamien nie pryjšli. Ruskuju movu ŭ BDMU buduć zdavać 798 čałaviek, dla ich daviałosia «braniravać» užo 11 aŭdytoryj.
Zabłytacca ŭ kalidorach mieduniviersiteta niemahčyma. Usia łahistyka dobra pradumanaja, paŭsiul raźmieščany pakazalniki-padkazki. Na ŭvachodzie ŭsie abituryjenty prachodziać strohi fejs-kantrol: arhanizatary supastaŭlajuć fota ŭ dakumientach, tak by mović, z «aryhinałam». Z ksierakopijaj pašparta abituryjentaŭ nie prapuściać, jak i z vadzicielskim paśviedčańniem. Pierad aŭdytoryjaj abituryjenty prachodziać jašče adzin pašpartny kantrol i ciahnuć numar svajho miesca ŭ aŭdytoryi. Ad jaho budzie zaležać varyjant testa.
Vyśviatlajecca, što adna z abituryjentak pryjšła na ekzamien z daviedkaj z orhanaŭ unutranych spraŭ zamiest pašparta, ale pakolki fatahrafii ŭ hetym dakumiencie niama, jaje na ekzamien prapuścić nie mohuć — rajać paźniej źviarnucca z «pravilnaj daviedkaj» u dziaržkamisiju, kab być dapuščanaj da ŭdziełu ŭ CT u reziervovy dzień.
— Ščyra kažučy, lehkadumnaść abituryjentaŭ, jakija zdajuć pašpart dla adkryćcia vizy ŭ čas praviadzieńnia CT ci dla niejkich inšych pracedur, nas ździŭlaje. Niaŭžo dla ich heta bolš važnaje, čym pryjomnaja kampanija i pastupleńnie? — zaŭvažaje sakratar arhanizacyjnaj kamisii pa praviadzieńni centralizavanaha teściravańnia na bazie BDMU Jaŭhien Čarnavus. — My majem prava prapuścić abituryjenta na CT tolki z aryhinałam pašparta, daviedkaj ź vidam na žycharstva abo daviedkaj z orhanaŭ MUS ustanoŭlenaj formy, jakaja śviedčyć ab stracie hałoŭnaha dakumienta.
Minčanka Aksana Śpičakova, Kirył Kalaha z Dokšyc, Darja Jaraševič z Hancavickaha rajona i Mikita Jeŭstafjeŭ z haradskoha pasiołka Haradzieja Niaśvižskaha rajona paznajomilisia i pasiabravali na padrychtoŭčym adździaleńni BDMU. Nichto ź ich nie sumniavaŭsia, jakuju movu im zdavać na CT, — viadoma, biełaruskuju!
Skład arhanizacyjnaj kamisii pa praviadzieńni CT u mieduniviersitecie zastajecca stabilnym šmat hadoŭ. U VNU skłałasia sapraŭdnaja kamanda, dzie ŭsie adno adnamu daviarajuć i ŭ kožnaha jość svaja zona adkaznaści. Usie pracedurnyja momanty i maršruty pieramiaščeńnia pa budynku ŭniviersiteta dobra pradumany. Pakinuć niedzie pa darozie ŭ ekzamienacyjnuju aŭdytoryju šparhałki ci techničnyja pryłady, kab potym imi skarystacca, u abituryjentaŭ nie atrymajecca. A voś sproby skarystacca sučasnymi ŭstrojstvami padčas napisańnia testa ŭ aŭdytoryjach raniej fiksavalisia.
— Kolki hadoŭ tamu byŭ vypadak, kali małady čałaviek admaŭlaŭsia źniać na čas ekzamienu svaju «ščaślivuju kiepku», ale hałaŭny ŭbor zakryvaŭ pałovu jaho tvaru. I jamu ŭsio ž taki daviałosia heta zrabić, — raskazvaje Jaŭhien Čarnavus. — Miž inšym, u BDMU va ŭsich aŭdytoryjach, dzie prachodzić CT, viadziecca videanazirańnie. Zdarajucca i ŭvohule situacyi, jakija ni ŭ adnym dakumiencie nie prapišaš. Na test da nas pryjšoŭ ź dziažurstva supracoŭnik orhanaŭ unutranych spraŭ z… tabielnaj zbrojaj. Zdać jaje na čas ekzamienu jon nie mieŭ prava, a my, u svaju čarhu, nie mahli dapuścić jaho na ekzamien, bo pieralik pradmietaŭ, jakija možna brać z saboj u aŭdytoryju, dakładna prapisany. Vyklikali jaho kaleh, kab tyja zabrali tabielnuju zbroju.
Redki hod abychodzicca biez kazusnych situacyj. I parušalniki praviłaŭ praviadzieńnia CT, na žal, vyjaŭlajucca kožny hod. Členy arhanizacyjnaj kamisii pryhadali vypadak ź dziaŭčynaj — pakul jana pisała test, nijakich pretenzij da jaje pavodzin nie było. A voś kali abituryjentka ŭžo zdavała svaju ekzamienacyjnuju rabotu, ź jaje pašparta vypała šparhałka. Ci karystałasia jana joj, nieviadoma. Ale praviły jość praviły. Za takija pavodziny abituryjenty zaŭsiody adchilajucca ad ekzamienu i vyniki ich testa anulujucca. Taksama nie maje značeńnia, ci karystaŭsia ty mabilnym telefonam. Ale kali jaho ŭ ciabie znojduć, ty imhnienna budzieš vystaŭleny z ekzamienacyjnaj aŭdytoryi.
— Niekatoryja abituryjenty byccam by śviadoma vypraboŭvajuć sistemu CT na tryvałaść. Naprykład, prynosiać na ekzamien ručku ź zialonym, čyrvonym i sinim čarniłam, choć my zaŭsiody tłumačym im, što čornaja hielevaja ručka patrabujecca dla taho, kab skanier zatym moh maksimalna dakładna i karektna raspaznać vašy adkazy, — padkreślivaje Jaŭhien Čarnavus. — My navat hatovy dać im zapasnyja ručki, jakija ŭ nas zaŭsiody jość u zapasie. Ich zabaranili trymać u aŭdytoryjach, kab nie było anijakich padazreńniaŭ, što chtości z arhanizataraŭ moža paŭpłyvać na vyniki ekzamienu, ale kali takaja nieabchodnaść uźnikaje, my možam pieradać ručku niepasredna abituryjentu, jaki maje ŭ joj patrebu. I ŭsio roŭna kožny hod bačym testavyja raboty, zapoŭnienyja roznakalarovym čarniłam. Jość abituryjenty, dla jakich testavy ekzamien — heta sport: jany zapaŭniajuć błank adkazaŭ za ličanyja chviliny, pryčym mietadam pryhožaha malunku. A raptam pašancuje? Uvohule my stavimsia da abituryjentaŭ vielmi łajalna, dazvalajem im pranosić z saboj pitnuju vadu, choć jana ŭ kožnaj aŭdytoryi abaviazkova staić na asobnym stoliku.
U miedpunkcie zastupili na vachtu maładyja ŭračy-kardyjołahi Mikita VOŁKAŬ i Vital VARAB'JOŬ. Im znajšłasia rabota jašče da pačatku ekzamienu. Adna ź dziaŭčat pierachvalavałasia i źviarnułasia pa dapamohu, ale chłopcy chutka viarnuli jaje ŭ stroj. Rektar BDMU Anatol SIKORSKI kaža: «Zdarajecca, što miedycynskaja dapamoha patrabujecca nie tolki abituryjentam, ale i ich baćkam, jakija čakajuć na vulicy. Jany chvalujucca navat bolš za svaich dziaciej». Abituryjentam karysna viedać: u tym vypadku, kali samaadčuvańnie rezka pahoršycca padčas ekzamienu, hety fakt abaviazkova pavinien zaśviedčyć miedycynski rabotnik. Ź miedycynskaj daviedkaj budzie dadziena mahčymaść pierazdać hetu dyscyplinu ŭ reziervovy dzień. Ale padoŭžyć termin vykanańnia testavaj raboty arhanizatary, jakija prysutničajuć u aŭdytoryi, nie majuć prava.
A pałovie adzinaccataj na vačach u žurnalistaŭ arhanizacyjnaja kamisija razam z pradstaŭnikami Kamiteta dziaržkantrolu adčyniła siejf, kudy ŭ 7 hadzin ranicy byli źmieščany materyjały centralizavanaha teściravańnia. Ich dastaŭkaj pa krainie zajmajucca kurjery fieldjehierskaj słužby. Materyjały CT dastaŭlajucca ŭ apłambavanych sumkach nakštałt inkasatarskich.
Dla dastaŭki testaŭ va ŭsie aŭdytoryi, dzie prachodzić centralizavanaje teściravańnie, rychtujucca śpiecyjalnyja pakiety z sakretnaj stužkaj, jakija prosta niemahčyma ŭskryć nieprykmietna, skažam, na šlachu ad siejfa da aŭdytoryi. Jak tolki cełaść stužki parušajecca, na joj prastupajuć schavanyja ad vačej simvały. Da taho ž na kožnym pakiecie jość jarłyčok, dzie naniesieny numar i štrych-kod, što dazvalaje identyfikavać pakiety pry ich viartańni z punktaŭ teściravańnia ŭ Respublikanski instytut kantrolu viedaŭ.
Na kožnuju aŭdytoryju zapaŭniajecca akt, u jakim paznačana nie tolki kolkaść błankaŭ, ale i ich numary, tamu čužyja błanki apynucca ŭ pakiecie nie mohuć. Da taho ž i arhanizatary CT u aŭdytoryi paćviardžajuć svaim podpisam, što mienavita hety błank znachodziŭsia ŭ ekzamienacyjnaj aŭdytoryi.
Da pryjomnaj kampanii pryciahnuta pa krainie bolš jak 250 supracoŭnikaŭ Kamiteta dziaržaŭnaha kantrolu, jakija pavinny adsočvać usie jaje klučavyja momanty: ad praviadzieńnia testavych vyprabavańniaŭ da padačy dakumientaŭ u pryjomnyja kamisii i zaličeńnia. Ich «vachta» zakončycca tolki paśla zaviaršeńnia zaličeńnia ŭ siarednija śpiecyjalnyja navučalnyja ŭstanovy. Supracoŭniki kamiteta pa ŭsioj krainie dapamahajuć zabiaśpiečvać zachavanaść pakietaŭ z testavymi zadańniami i błankaŭ adkazaŭ. U ich supravadžeńni ažyćciaŭlajecca transparciroŭka sumak z Respublikanskaha instytuta kantrolu viedaŭ u punkty praviadzieńnia teściravańnia. Razam ź imi pradstaŭniki arhanizacyjnych kamisij pa ŭsioj krainie ŭskryvali ŭčora apiačatanyja siejfy, dzie zachoŭvalisia pakiety sa zhadanymi papierami i h. d.
— Naša zadača — zabiaśpiečyć kantrol za tym, kab roŭnyja mahčymaści pry pastupleńni byli dla ŭsich, — padkreślivaje kiraŭnik rabočaj hrupy Dziaržaŭnaj kamisii pa kantroli za chodam padrychtoŭki i praviadzieńnia ŭstupnych ispytaŭ, načalnik hałoŭnaha ŭpraŭleńnia kantrolu biudžetna-finansavaj śfiery Kamiteta dziaržkantrolu Pavieł Pinčuk. — Dla apieratyŭnaha reahavańnia na zvaroty abituryjentaŭ i ich baćkoŭ pa pytańniach ustupnych ispytaŭ pracuje telefon «haračaj linii» rabočaj hrupy ŭ Minsku (8 017 327 66 80). Ale źviartacca ŭ štab-kvateru možna i dla asabistaha pryjomu. Ja b paraiŭ abituryjentam być bolš uvažlivymi i skancentravanymi i padčas aznajamleńnia ź piedahahičnymi testami, i padčas ich rašeńnia, i padčas uniasieńnia svaich varyjantaŭ u błank adkazaŭ. Uvažlivaść patrabujecca navat pry zapaŭnieńni vobłaści rehistracyi. Litaralna ŭsie niuansy majuć značeńnie. Pastarajciesia zachoŭvać spakoj, choć heta i niaprosta.
U 10.45 pakiety z błankami adkazaŭ i testavymi zadańniami dastaŭlajucca ŭ ekzamienacyjnyja aŭdytoryi. Hradus napružańnia raście. Abituryjentam dajuć apošnija kansultacyi: što rabić, kali raptam jany adčujuć sabie drenna, abo kali skončycca papiera dla čarnavika… Udzielnikam CT zabaraniajecca mianiacca miescami, vykarystoŭvać čužuju dapamohu pry vykanańni testavych zadańniaŭ, razmaŭlać ź inšymi ŭdzielnikami CT, karystacca lubymi srodkami suviazi. Abituryjent, jaki parušyŭ patrabavańni, adchilajecca ad udziełu ŭ CT. Jaho błank adkazaŭ pahašajecca, a ŭ propusku robicca paznaka «Vydaleny za parušeńni».
U 11.00 pakiet z błankami adkazaŭ uskryvajecca, a zatym i z testavymi zadańniami. Paśla ŭskryćcia pakieta ź piedahahičnymi testami abituryjenty ŭ aŭdytoryju ŭžo nie dapuskajucca. Adlik času pajšoŭ…
Naprykancy dnia stała viadoma, što padčas praviadzieńnia ŭ krainie CT pa biełaruskaj movie parušalnikaŭ u aŭdytoryjach nie vyjaŭlena. Na ekzamien nie pryjšli 977 čałaviek, jakija zarehistravalisia na teściravańnie. I čatyry abituryjenty nie zmahli dapisać test pa miedycynskich pakazańniach. Jany zmohuć heta zrabić u reziervovy dzień.
