Fota Depositphotos.com
U 1931 hodzie savieckija navukoŭcy pačali aktyŭna šukać krynicu kaŭčuku, jakaja b dapamahła SSSR stać samadastatkovym u klučavych humavych materyjałach, piša DW.
Daśledčyki prateściravali bolš za 1000 roznych vidaŭ raślin, kab znajści alternatyvu hieviei — kaŭčukavamu drevu, jakoje raście ŭ ekvataryjalnych lasach.
U vyniku patrebnuju raślinu navukoŭcy znajšli ŭ Kazachstanie — heta byŭ kok-sahyz. Vyjaviłasia, što heta blizki svajak zvyčajnaha dźmuchaŭca, jaki nie patrabuje asablivych umoŭ dla vyroščvańnia.
Užo ŭ 1941 hodzie 30% kaŭčuku SSSR atrymlivaŭ ad kok-sahyzu. Padčas vajny heta pabudziła i inšyja krainy vyroščvać dźmuchaŭcy i atrymlivać ź ich humu.
Biełaruskija kałhaśniki taksama namučylisia z tym kok-sahyzam. Adnak, kali vajna skončyłasia, SSSR znoŭ pačaŭ impartavać kaŭčuk hieviei, bo heta abychodziłasia tańniej.
Ciapier ža popyt na kaŭčuk raście ŭsio bolš, asabliva z boku šynnaj pramysłovaści, jakaja spažyvaje 70% suśvietnaj vytvorčaści kaŭčuku. Tamu znoŭ viartajecca cikavaść da vytvorčaści humy ź dźmuchaŭcoŭ.
Na siońnia 90% naturalnaha kaŭčuku pramysłovaść atrymlivaje z płantacyj hieviei ŭ Paŭdniova-Uschodniaj Azii. Kab stvaryć hetyja płantacyi, tam vysiakajuć lasy, tamu ekołahi patrabujuć, kab kaŭčuku znajšli alternatyvu.
Bolš za toje, kaŭčukavyja drevy ŭraźlivyja da hrybkovych chvarob, jakija źniščyli cełyja płantacyi raślin u Paŭdniovaj Amierycy. Tamu vytvorcy šukajuć šlachi, kab nie być zaležnymi ad adnoj kultury ź nievialikaj hienietyčnaj raznastajnaściu, jakuju možna vyroščvać tolki ŭ peŭnym hieahrafičnym rehijonie.
U apošnija hady ŭ Jeŭropie i ZŠA stvarajucca prajekty, kab pašyryć vytvorčaść kaŭčuku ź dźmuchaŭcoŭ.
Adzin z takich prajektaŭ — Taraxagum, jaki abjadnoŭvaje namahańni niamieckaha vytvorcy šyn Continental Tires i Instytuta malekularnaj bijałohii ŭ Aachienie.
Continental Tires užo vykarystoŭvaje humu ź dźmuchaŭcoŭ dla vytvorčaści šyn dla rovara, a taksama paviedamlaje pra šmatabiacalnyja vyniki vyprabavańniaŭ šyn dla hruzavikoŭ.
U adroźnieńnie ad hieviei, kok-sahyz možna vyroščvać va ŭmovach umieranaha klimatu. Da taho ž, raślinie nie patrebnyja ŭradlivyja ziemli. Jak śćviardžajuć vytvorcy, dźmuchaŭcy možna vyroščvać navat na zabrudžanych ziemlach, dzie raniej raźmiaščalisia pramysłovyja abjekty.
Bolš za toje, dla vyłučeńnia kaŭčuku ź dźmuchaŭcoŭ nie patrabujecca šmat chimikataŭ, jakija zabrudžvajuć navakolnaje asiarodździe, jak u vypadku z hieviejaj. Kaŭčuk z kok-sahyzu atrymlivajuć šlacham miechaničnaha drabnieńnia karanioŭ i ekstrakcyi haračaj vadoj.
Adnak huma ź dźmuchaŭcoŭ maje inšyja ekałahičnyja prablemy. Pry vykarystańni šyn navakolnaje asiarodździe zabrudžvajecca mikrapłastykam, jaki pieranosicca ŭ pavietry i traplaje ŭ akijany.
Da taho ž, u vytvorčaści šyn vykarystoŭvajecca sumieś z naturalnaha kaŭčuku i sintetyčnaha. Takuju sumieś składana pierapracoŭvać, tamu bolšaść šyn paśla ekspłuatacyi traplajuć na śmietnik.
Vytvorčaść humy ź dźmuchaŭcoŭ pakul što nie zaŭsiody akuplajecca. Tamu ekśpierty šukajuć varyjanty jak palapšeńnia technałohij vyroščvańnia hetaj raśliny, tak i stvareńnia na jaje asnovie bolš efiektyŭnych materyjałaŭ.
