Hadziuka zvyčajnaja — heta adnosna nievialikaja źmiaja daŭžynioj niedzie da 60—75 santymietraŭ (ale sustrakajucca i źmiei daŭžynioj da mietra). Jana čaściej za ŭsio maje čorny ci šery koler, radziej možna pabačyć buruju hadziuku. Adroźnić jaje taksama možna pa vyrazna trykutnaj hałavie i rombapadobnym uzory na śpinie.
Hadziuki žyvuć na lasnych palanach, bierahach azioraŭ i rek, na vilhotnych łuhach, jany asabliva lubiać takija miescy, dzie pobač jość suchi hrud i nizinka. U nizinach jany palujuć na žab, a na horkach pobač hrejucca na soncy, heta ciepłalubnyja stvareńni.
Pilnaść na pryrodzie treba zachoŭvać usiudy, hadziuku možna sustreć dzie zaŭhodna. Tak, u Minsku papulacyja hadziuk žyvie na bierazie vadaschovišča Drazdy, tam pieryjadyčna fiksujucca ŭkusy.
Budźcie pilnymi
Pierš za ŭsio, abychodźcie lubych źmiej, nie tolki hadziuk, bo nie ŭsie zdolnyja adroźnivać roznyja vidy paŭzunoŭ, tym bolš rabić heta imhnienna.
Jad niekatorych źmiej niejki čas zachoŭvaje svaje ŭłaścivaści i paśla taho, jak źmiaja pamiraje — pamiatajcie i pra heta.
Nie tolki vuž, ale navat hadziuka nikoli nie budzie atakavać čałavieka, jaki joj nie pahražaje. Tamu padčas prahułak pa lesie ci ŭ parku ŭvažliva hladzicie sabie pad nohi, kab vypadkova nie nastupić źmiai na chvost, i nie panikujcie, kali zaŭvažycie pierad saboj hada.
Lepiej za ŭsio pavolna adyści nazad, kab dać źmiai mahčymaść spakojna adpaŭźci. Ni ŭ jakim razie nie rabicie rezkija ruchi i nie sprabujcie adahnać źmiaju halinkaj ci, tym bolš, nahoj.
Kali źbirajeciesia ŭ les, varta taksama padumać pra adpaviednaje adzieńnie. Šorty dy šlopancy — nie najlepšy vybar, zamiest ich nadziavajcie zakryty abutak dy doŭhija štany sa ščylnaj tkaniny.
Kali ŭkusiła hadziuka
Adrazu paśla ataki paŭzuna čałaviek adčuvaje mocny bol, jaki robicca ŭsio macniejšym. Na ciele adrazu možna ŭbačyć dźvie punsovyja kropki — ślady zuboŭ źmiai. Chutka paškodžanaja ruka ci naha aciakaje, skura na joj robicca siniušnaj, čałaviek adčuvaje piakotu na miescy ŭkusu. Aciok chutka raspaŭsiudžvajecca na tkanki vakoł zony paražeńnia.
Moža pahoršycca i ahulny stan čałavieka: u paciarpiełaha mohuć raźvicca młosnaść, słabaść i hałavakružeńnie, časam moža źjavicca rvota, panos, zadyška, učaščeńnie pulsu, sutarhi.
Stan ukušanaha šmat u čym zaležyć ad kolkaści jadu, što trapiŭ u arhanizm, i ad tempieratury pavietra (pry bolš vysokaj tempieratury intaksikacyja prachodzić bolš chutka. Inšyja faktary ryzyki — heta ŭzrost paciarpiełaha (dzieci pieranosiać ataki źmiej bolš ciažka) i miesca ŭkusu (samyja niebiaśpiečnyja — ukusy ŭ hałavu, šyju i z paškodžańniem bujnych sasudaŭ).
Hadziuka chacia i moža być śmiarotna niebiaśpiečnaj, ale ž čaściej za ŭsio čałaviek całkam adnaŭlajecca praz dva-try tydni.
Što rabić i čaho nie rabić
Pastarajciesia ruchacca jak maha mienš, bo skaračeńni muskułaŭ paskarajuć chutkaść usmoktvańnia jadu. Pažadana nie ruchać toj rukoj ci nahoj, jakuju ŭkusiła źmiaja: naprykład, prybintujcie paškodžanuju ruku da cieła.
Pieraviažycie miesca ŭkusu, ale nie vielmi tuha. Paźbiahajcie nakładvańnia žhutoŭ — hetaja pracedura sama pa sabie niebiaśpiečnaja, a ŭ vypadku z ukusam jašče i moža pryvieści da miascovych paškodžańniaŭ i niekrozu.
Picie jak maha bolš vady.
Jak maha chutčej źviarniciesia da doktara. Chaj vas sadziać u mašynu i viazuć u najbližejšuju balnicu.
«Zajmajuć mała miesca, nie šumiać, i poŭści niama». Minčuk trymaje ŭ kvatery 19 udavaŭ
