«Piehas» (Pegasus) — špijonskaja sistema, jakaja rekłamujecca i pradajecca jaje stvaralnikam, izrailskaj kampanijaj NSO Group, jak instrumient baraćby z teraryzmam, paklikany abaranić naša žyćcio. Raspracoŭka vykarystoŭvajecca palicyjaj i słužbami nacyjanalnaj biaśpieki bolš jak saraka krain. Jana ličycca samym mahutnym špijonskim prahramnym zabieśpiačeńniem z tych, što isnujuć na rynku.
Kali raniej dla taho, kab zarazić telefon, jaho ŭładalniku nieabchodna było nacisnuć na spasyłku, to ciapier «Piehas» zdolny prakraścisia ŭ iPhone zusim niezaŭvažna i biasšumna, bieź źniešniaj dapamohi. U vyniku palicyja abo słužby nacyjanalnaj biaśpieki atrymlivajuć dostup da ŭsiaho źmieściva telefona.
Pośpiech raspracoŭki NSO Group šmat u čym zasnavany na zdolnaści vyjaŭlać uraźlivaści ŭ prahramach i prahramnym zabieśpiačeńni, jakimi abstalavanyja amal usie smartfony na płaniecie, jak na płatformie iOS, tak i Android.
Kožnaje paśpiachovaje zaražeńnie dazvalaje litaralna ŭziać pad kantrol smartfon: jano daje dostup da hieałakacyi, pierachoplivaje elektronnyja listy, tekstavyja paviedamleńni, danyja, fatahrafii i videa, moža ŭ luby čas addalena aktyvizavać mikrafon i kamiery pryłady.
Hroznuju zbroju, prydumanuju dla sačeńnia za narkahandlarami i terarystami, dyktatury ciapier vykarystoŭvajuć dla adsočvańnia dysidentaŭ, reparcioraŭ i ŭsich tych, za kim aŭtakratyčnyja ŭrady žadajuć špijonić. «Piehas» taksama staŭ instrumientam palityčnaj baraćby.
Masavaje, niekantralavanaje i sistematyčnaje złoŭžyvańnie zbrojaj kibiernazirańnia ŭjaŭlaje saboj vidavočnuju i niepasrednuju pahrozu samym fundamientalnym pravam čałavieka, u tym liku niedatykalnaści pryvatnaha žyćcia, svabodzie vykazvańnia mierkavańniaŭ i svabodzie presy, stavić pad pahrozu samo isnavańnie demakratyi.
Ad pieršaha klijenta da skandalnaj viadomaści
Jak piša Le Monde, u pačatku 2010-ch hadoŭ «Piehas» upieršyniu pradali na ekspart. Pieršym atrymalnikam stała Mieksika. Niekalki roznych klijentaŭ u hetaj krainie vykarystoŭvali raspracoŭku dla baraćby ź niezakonnym abarotam narkotykaŭ, a taksama dla ŭstanaŭleńnia nazirańnia za advakatami, žurnalistami i palityčnymi apanientami.
U pieršyja hady svajho isnavańnia «Piehas» zastavaŭsia pa-za ŭvahaj srodkaŭ masavaj infarmacyi, jak i parušeńni pravoŭ čałavieka, źviazanyja ź jaho vykarystańniem.
Kampanija NSO Group stała suśvietna viadomaj u suviazi z abvinavačvańniem va ŭskosnym udziele ŭ bujnym skandale: zabojstvie 2 kastryčnika 2018 hoda ŭ konsulstvie Saudaŭskaj Aravii ŭ Turcyi dysidenta i žurnalista Džamala Chašohi.
U pačatku śniežnia jaho siabar Amar Abdułaziz, jaki atrymaŭ prytułak u Kanadzie, padaŭ skarhu na NSO Group. Śpiecyjalisty Citizen Lab — adździeła Univiersiteta Taronta ŭ Kanadzie, jaki śpiecyjalizujecca na analizie špijonskaha prahramnaha zabieśpiačeńnia — vyvučyli jaho telefon i pryjšli da vysnovy, što jon byŭ zaražany «Piehasam», i za hetym staić urad Saudaŭskaj Aravii. Takim čynam, saudaŭskija słužby zmahli aznajomicca z sotniami paviedamleńniaŭ, jakija adpraviŭ svajmu siabru Džamal Chašohi.
«Piehas» i ŭłady Izraila
Kampanija NSO Group kateharyčna admaŭlała vykarystańnie svajho prahramnaha zabieśpiačeńnia suprać Abdułaziza ci Chašohi. Adnak danyja, praanalizavanyja Le Monde i Forbidden Stories u ramkach prajekta «Piehas», pakazvajuć, što paśla zabojstva saudaŭskaha žurnalista jaho najbližejšaje asiarodździe, u tym liku žonka i niekalki jahonych siabroŭ, a taksama turecki prakuror, adkazny za rasśledavańnie, stali mišeńniu «Piehasa».
Žurnalisty taksama vyśvietlili, što pastaŭki hetaj raspracoŭki ŭ Saudaŭskuju Araviju spynilisia paśla zabojstva Chašohi. Adnak praź niekalki miesiacaŭ na zapyt urada Izraila dostup Saudaŭskaj Aravii da raspracoŭki byŭ adnoŭleny.
U rasśledavańni adznačajecca, što NSO Group pracuje ŭ simbijozie z uładami Izraila, u pryvatnaści, ź Ministerstvam abarony. Mienavita jano z dapamohaj vydačy dazvołaŭ na ekspart vyrašaje, kamu NSO Group moža pradać «Piehas».
Jak raspaviała Forbidden Stories krynica, blizkaja da NSO Group, na ŭmovach ananimnaści, ułady Izraila zabaranili vykarystańnie «Piehasa» klijentam u siabie ŭ krainie, a taksama ŭ ZŠA i Rasii.
Žurnalisty adznačajuć, što raspracoŭka stała instrumientam «miakkaj siły» Izraila. Špijonskaje prahramnaje zabieśpiačeńnie časam pradavałasia krainam niepasredna pierad adnaŭleńniem dypłamatyčnych adnosin ź Izrailem. Tak było ŭ vypadku z Maroka.
Pry pastaŭkach «Piehasa» ŭ inšyja krainy Izrail kirujecca ŭ pieršuju čarhu svaimi hieastratehičnymi intaresami, a nie mierkavańniami ab pravach čałavieka. Pra heta śviedčać pastaŭki ŭ Maroka, Kazachstan, Saudaŭskuju Araviju i Azierbajdžan.
Ad «Piehasa» nie abaronienyja navat prezidenty
U 2019 hodzie inžyniery WhatsApp, jaki naležyć Facebook, vyjavili, što hrupa chakieraŭ aktyŭna vykarystoŭvała prahał u biaśpiecy Android-viersii svajoj prahramy dla zaražeńnia telefonaŭ špijonskim prahramnym zabieśpiačeńniem NSO Group.
Usiaho paciarpieli bolš za 1400 karystalnikaŭ WhatsApp. Siarod ich niekalki sotniaŭ žurnalistaŭ, advakataŭ i pravaabaroncaŭ.
Uzbroiŭšysia techničnymi vysnovami, WhatsApp padaŭ skarhu, jakuju padtrymali niekalki technałahičnych kampanij, u tym liku Microsoft i Amazon.
Ale najbolšy rezanans atrymała paviedamleńnie ŭ 2021 hodzie ab tym, što ŭ śpisie numaroŭ, adabranych u 2019 hodzie marakanskaj słužbaj dziaržaŭnaj biaśpieki dla zaražeńnia «Piehasam», fihuravaŭ adzin z numaroŭ prezidenta Francyi Emanuela Makrona, jakim jon karystajecca rehularna, a taksama numary telefonaŭ premjer-ministra Eduara Filipa i čatyrnaccaci tahačasnych francuzskich ministraŭ.
Pavodle danych Le Monde, Maroka atakavała bolš za dziesiać tysiač numaroŭ, ź jakich kala 10% — u Francyi. Techničny analiz telefona, numar jakoha paznačany pobač z numaram Emanuela Makrona, dazvoliŭ vyjavić ślady prysutnaści «Piehasa», identyčnyja znojdzienym u sotavych telefonach niekalkich marakanskich dysidentaŭ abo žurnalistaŭ.
Analiz, praviedzieny łabaratoryjaj biaśpieki Amnesty International, pakazaŭ, što «Piehas» zdolny zarazić luby iPhone, navat kali na pryładach ustanoŭlenyja apošnija abnaŭleńni biaśpieki. Žurnalisty śćviardžajuć, što prahramnaje zabieśpiačeńnie NSO Group zaŭsiody na niekalki krokaŭ apiaredžvaje abaronu, stvoranuju Apple.
Dva francuzskija žurnalisty Łaren Ryšar (Laurent Richard) i Sandryn Ryho (Sandrine Rigaud) apublikavali knihu «Piehas. Demakratyja pad nazirańniem» («Pegasus. Démocraties sous surveillance»), u jakoj pradstavili spravazdaču ab rasśledavańni, jakoje pravodziłasia Le Monde i niamieckaj arhanizacyjaj Forbidden Stories razam z łabaratoryjaj biaśpieki Amnesty International na praciahu dvuch hadoŭ.
Vykryćcio było zroblena na padstavie śpisu z bolš jak 50 tysiač telefonnych numaroŭ, adabranych asobnymi klijentami NSO Group dla mahčymaha zaražeńnia «Piehasam». Sapraŭdnaść śpisa była paćvierdžana niekalkimi krynicami.
Ekśpierty z łabaratoryi biaśpieki Amnesty International praanalizavali kala 70 telefonaŭ, numary jakich fihurujuć u hetym śpisie. U bolšaści vypadkaŭ byli vyjaŭlenyja ślady škodnaha prahramnaha zabieśpiačeńnia, ataki ci zaražeńnia. U toj ža čas śpiecyjalisty adznačyli, što najaŭnaść numara ŭ hetym śpisie nie aznačaje aŭtamatyčna, što telefon zaražany.
Čytajcie jašče:
Ekśpierty paćviardžajuć isnavańnie mikrachvalovaj zbroi, zdolnaj upłyvać na mozh
Papularny dadatak dla Android staŭ tajemna špijonić za ŭsimi karystalnikami praź mikrafon i kamieru
