Vieranika Capkała i Viačasłaŭ Dzijanaŭ. Kałaž: Lusterka
Što viadoma pra arhanizacyju?
Pavodle źviestak Nacyjanalnaha sudovaha rejestra Polščy, arhanizacyja «Biełaruski demakratyčny fond» (Białoruska Fundacja Demokratyczna) zasnavanaja ŭ 2012 hodzie i pieršapačatkova nazyvałasia «Fond «Intehracyjny most». Pieršym staršynioj praŭleńnia «Intehracyjnaha mosta» byŭ Viačasłaŭ Dzijanaŭ.
Viačasłaŭ Dzijanaŭ, 36 hadoŭ. U 2008 hodzie ŭvachodziŭ u inicyjatyŭnuju hrupu kandydata ŭ deputaty Pałaty pradstaŭnikoŭ Alesia Michaleviča. U 2009 hodzie staŭ aktyvistam arhanizacyi «Ruch budučyni». U 2010-m bałatavaŭsia ŭ Minski haradski saviet deputataŭ, a na prezidenckich vybarach taho ž hoda dałučyŭsia da kamandy kandydata Jarasłava Ramančuka i byŭ jaho davieranaj asobaj. Paśla razhonu pratestaŭ 2010 hoda źjechaŭ ź Biełarusi ŭ Polšču, dzie atrymaŭ palityčny prytułak. U 2011 hodzie Dzijanaŭ staŭ maderataram hrupy «Revalucyja praz sacyjalnyja sietki», jakaja zajmałasia kaardynacyjaj masavych maŭklivych akcyj pratestu ŭ našaj krainie.
U 2014 hodzie, paśla anieksii Rasijaj Kryma i pačatku vajny na Danbasie, Viačasłaŭ Dzijanaŭ pierahledzieŭ svaje pohlady. Jon zajaviŭ pra žadańnie źmianić hramadzianstva na rasijskaje, a taksama vykazaŭ hatoŭnaść supracoŭničać z prapahandystami z Rasii.
Pra dziejnaść Fondu «Intehracyjny most» infarmacyi praktyčna niama. Byłyja čalcy praŭleńnia hetaj arhanizacyi na ŭmovach ananimnaści raskazali «Lusterku», što jana zajmałasia naładžvańniem suviaziaŭ biełarusaŭ, jakija žyvuć u Polščy, z suajčyńnikami, jakija zastajucca ŭnutry krainy.
Staršynioj praŭleńnia «Intehracyjnaha mosta» Dzijanaŭ byŭ da 2015 hoda. Jak vynikaje sa źviestak Nacyjanalnaha sudovaha rejestra Polščy, potym ź niejkaj pryčyny na hetaj pasadzie jaho pamianiaŭ aktyvist Pavieł Vinahradaŭ (palitviazień, jakoha zatrymali ŭ kancy 2021 hoda, a 16 sakavika 2022 hoda asudzili na piać hadoŭ pazbaŭleńnia voli). Vice-staršynioj fondu byŭ zapisany były lidar demakratyčnaj arhanizacyi «Svabodnaja moładź» Mikita Krasnoŭ, a skarbnikam — Fiodar Maśleńnikaŭ. Pavodle jaho słovaŭ, usie hetyja hady «Intehracyjny most» nie pracavaŭ.
— Faktyčna paśla 2015 hoda arhanizacyja taksama nie viała dziejnaści, dy i z 2012 da 2015 hoda nie mieła srodkaŭ, bałans byŭ zaŭsiody nulavym, — raskazaŭ «Lusterku» Maśleńnikaŭ. — Niedzie ŭ 2015 hodzie, kali jana zusim pavisła miortvym hruzam, ja pahadziŭsia ŭvajści ŭ praŭleńnie, bo maju dośvied u padrychtoŭcy štohadovaj spravazdačnaści dla takich ustanovaŭ. Heta nie było składana i zajmała paru hadzin na hod. Zdajecca, «Intehracyjny most» prosta nie byŭ patrebny chłopcam.
Jak źjaviŭsia «Biełaruski demakratyčny fond»?
U studzieni 2021 hoda adbyvajecca źmiena nazvy arhanizacyi. Zamiest «Intehracyjnaha mosta» źjaviŭsia «Biełaruski demakratyčny fond» (hetyja źmieny zafiksavanyja ŭsio ŭ tym ža Nacyjanalnym sudovym rejestry Polščy). Źmianiajecca i skład praŭleńnia. Tak, staršynioj stanovicca Vieranika Capkała. Žonka Valeryja Capkały, jaki źbiraŭsia stać prezidentam Biełarusi, a taksama byłaja paplečnica Śviatłany Cichanoŭskaj.
Taksama ŭ praŭleńnie ŭvachodziać aktyvisty vybarčaha štaba Capkały — Alaksandr Ramaniuk (vice-staršynia) i Hienadź Mańko (skarbnik). Cikava, što ŭ žniŭni 2023 hoda Mańko staŭ čalcom Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta — Śviatłana Cichanoŭskaja pryznačyła jaho kiraŭnikom misii demakratyčnaj Biełarusi va Ukrainie.
U kamientary «Lusterku» Hienadź Mańko zajaviŭ, što ŭ skład praŭleńnia «Biełaruskaha demakratyčnaha fondu» jaho ŭklučyli biez zhody.
— U studzieni 2021 hoda ja jašče byŭ u Biełarusi, sa mnoj nichto ničoha nie abmiarkoŭvaŭ, i ja nidzie nie staviŭ svajho podpisu, — kaža palityk.
— Jak možna stać skarbnikam arhanizacyi, nie vykazaŭšy na heta zhody i nie pastaviŭšy podpisu?
— Nie viedaju, ale za svaje słovy ja adkazvaju — majho podpisu tam nidzie niama. Ja nie viedaju, jak heta robicca. Ale pavodle Valeryja Capkały, u jakoha ja paźniej pytaŭ pra heta, arhanizacyju jany kupili ŭ niejkaha hramadzianina Biełarusi za 100 jeŭra.
Kim byŭ hety hramadzianin, Hienadź Mańko nie pamiataje.
Što kaža Viačasłaŭ Dzijanaŭ?
Pryniać rašeńnie pamianiać praŭleńnia moh aficyjny zasnavalnik arhanizacyi. Ale ŭ adkrytym dostupie polskich rehistravalnych orhanaŭ infarmacyi pra jaho niama. Daviedacca pra heta možna tolki sa statuta arhanizacyi. Adnak jon nie publičny.
Zychodziačy z praktyki, zasnavalnikam, jak praviła, źjaŭlajecca asoba, jakaja stała pieršym staršynioj praŭleńnia paśla rehistracyi arhanizacyi. U «Intehracyjnym moście» takim čałaviekam byŭ Viačasłaŭ Dzijanaŭ. Adnak nieviadoma, ci zastavaŭsia jon im u 2021 hodzie, kali ŭ skład praŭleńnia ŭvajšli Vieranika Capkała i jaje paplečniki.
Pa kamientar «Lusterka» źviarnułasia da samoha Dzijanava. Jon zajaŭlaje, što z 2015 hoda dačynieńnia da arhanizacyi nie maje i nikomu ničoha nie pradavaŭ:
— Arhanizacyju nielha pradać. Z 2015 hoda ja nijak nie ŭpłyvaju ni na hety fond, ni na jaho rašeńni. A pačynajučy z 2019 hoda naohuł nie zajmajusia palityčnaj ci hramadskaj dziejnaściu. Zhodna z polskim zakanadaŭstvam, ja z 2015 hoda nie mieŭ nijakaha dačynieńnia da hetaj arhanizacyi.
Dzijanaŭ taksama adznačyŭ, što ad hramadskaj dziejnaści adyšoŭ u 2019 hodzie. Ciapier žyvie ŭ Polščy, pracuje mieniedžaram adnoj z kampanij.
Što kaža Vieranika Capkała?
«Lusterka» źviarnułasia pa kamientar da Vieraniki Capkała, ale źmiastoŭnaha dyjałohu nie atrymałasia.
— Hetaj arhanizacyi nie isnuje, — zajaviła Vieranika. — Jana była tolki zarehistravanaja, ale ŭ jaje niama ni bankaŭskaha rachunku, ni ofisa, ni supracoŭnikaŭ, naohuł ničoha.
— Navošta tady vy jaje kupili?
— Ja jaje nie kuplała, pa-pieršaje. A pa-druhoje, ja nie mahu ciapier z vami razmaŭlać, ja pa biźniesie, pa svajoj asnoŭnaj pracy, znachodžusia ŭ kamandziroŭcy, — adkazała surazmoŭnica i pakłała słuchaŭku.
Jak patłumačyła «Lusterku» krynica, jakaja znajomaja z pracesam rehistracyi hramadskich arhanizacyj u Polščy i paprasiła zachavać jaje kanfidencyjnaść, kupić albo pradać niekamiercyjnuju arhanizacyju sapraŭdy nielha.
— Ale takija rečy mohuć rabicca nieaficyjna. Pradaviec atrymlivaje patrebnuju sumu ŭ kanviercie, paśla čaho ŭ rehistracyjnych dakumientach źmianiajecca skład praŭleńnia, i arhanizacyja pierachodzić u inšyja ruki, — kaža surazmoŭca.
