«U subotu» — napaŭzakryty pakaz

Art-chauz na temu Čarnobylskaj katastrofy źjaviŭsia na ekranach Minska.

U sakaviku na ekrany vyjšaŭ film Alaksandra Mindadze «U subotu», pryśviečany katastrofie ŭ Čarnobyli. Da Biełarusi film dajšoŭ daloka nie adrazu. Spačatku nie dali pravoŭ na prakat. Sam Mindadze byŭ vielmi ździŭleny hetaj situacyjaj i mierkavaŭ, što, chutčej za ŭsio, film zabaranili.

Urešcie, «U subotu» ŭ Minsku pakazvajuć — praŭda, u asnoŭnym sieansy pačynajucca ŭ 14.00.

Litoŭskaja ambasada zładziła śpiecyjalny žurnaliscki pakaz filma «U subotu», dziakujučy čamu žurnalistu «Našaj Nivy» ŭdałosia pabačyć film raniej za minčukoŭ.

Słova «Čarnobyl» u filmie nie ŭzhadvajecca ni razu, jak niama i tłumačeńnia nakont miesca i času padziej.

Samoj katastrofy ŭ filmie taksama niama: pačynajecca jon u pieršyja hadziny paśla vybuchu — partyjnyja čynoŭniki naviedvajuć miesca katastrofy i prymajuć rašeńnie zasakrecić niebiaśpieku. Siarod ich jość małady partyjny aktyvist, jaki daviedvajecca pra realnyja maštaby zdareńnia, ale paviedamić nikomu nie moža. Jon adpraŭlajecca ŭ horad, sprabuje ŭciačy z horada razam sa svajoj znajomaj, ale ŭ jaje złamaŭsia abcas i na ciahnik jany nie paśpiavajuć.

Nichto z tych, chto navat i zdahadvajecca, što adbyłosia, nie vieryć u realnaść katastrofy. Vychodny dzień u horadzie idzie svaim chodam — u miascovym restaranie śviatkujucca kamsamolskija viasielli, va ŭniviermah zavoziać zamiežny abutak. Hałoŭny hieroj sustrakaje svaich byłych siabroŭ-muzykaŭ u tym samym restaranie, dzie jany hrajuć na viasielli. I zastajecca ŭ horadzie.

Film źniaty na ručnuju kamieru, što dapamahaje vizualna raskryć emocyi hierojaŭ — panika, stan afiektu i taki śpiecyfičny aptymizm, maŭlaŭ, usio adno ŭsio budzie dobra. Film pakazvaje nie jadziernuju katastrofu, a chutčej katastrofu asoby, kali treba biehčy, ale asabliva niama kudy. Paradaksalnyja ŭčynki hierojaŭ: kali jany jašče mohuć uskočyć u tavarny ciahnik, jaki vyviezie ich z zony, jany iduć u načnuju kramu, kab praciahvać śviatkavać vychodny. I navat smak mietału, jaki jany ŭsie adčuvajuć, sprabujuć zahłušyć čyrvonym vinom.

Jeŭrapiejcy nie ŭspryniali film. Kali «U subotu» pakazvali na Bierlinale, niamieckija i francuzskija režysiory nie mahli zrazumieć, čamu kožnaje dziejańnie hierojaŭ — naturalny paradoks. Čamu jany nie ŭciakajuć? Patłumačyć nie ŭdałosia.

Tak stałasia, što film akazaŭsia ŭdvaja aktualnym — 25 hadoŭ katastrofie na Čarnobyli, a taksama, adnačasova z vychadam u prakat, katastrofa na Fukusimie. I ŭ dadatak — padpisańnie pahadnieńnia pa AES u Astraŭcy. Paśla prahladu staŭleńnie da AES, tym bolš ajčynnych, stanovicca rezka admoŭnym. Ci nie heta było asnoŭnaj pryčynaj taho, što film nie adrazu puścili na biełaruskija ekrany?