Alaksandar Łukašenka maryć pra viečnaść i nie zabyvaje pry hetym nadzionnych palityčnych zadačaŭ. Mašeraŭ adkazaŭ za dačku, zaadno na zadvorki horadu pryjšłosia adpravicca Skarynu. Naščadki Mašerava: «My abražanyja, ale nia ździŭlenyja». Pratestoŭcy na Kastryčnickaj płoščy z partretami Skaryny. Apazycyja: «Heta samadurstva. Nazvy vierniem adnym pakietam». Praspekt Pieramožcaŭ stanie praspektam Łukašenki? Napiaredadni Dnia Pieramohi, 7 traŭnia, Alaksandar Łukašenka padpisaŭ ukaz ab pierajmienavańni hałoŭnych staličnych praspektaŭ i niekalkich vulic. Praspekt Skaryny jon nazvaŭ praspektam Niezaležnaści, Mašerava — Pieramožcaŭ. Vulicy Drazda, Jerusalimskaja i Varvašeni abjadnanyja ŭ pakručasty praspekt Mašerava, a Starabarysaŭski trakt na paŭnočnym uschodzie Miensku staŭ vulicaj F.Skaryny. Spačatku ludzi dumali, što ŭkaz ab pierajmienavańni — kiepski žart apazycyi, piša Siarhiej Budkin.
Navinie, što vystaviŭ partał TUT.BY, spačatku nie davali viery. Adnak akazałasia, što praŭda. Paŭsotni maładych ludziej pratestavali suprać takoha rašeńnia ŭviečary ŭ aŭtorak u centry Miensku.
U pačatku 1990-ch mienskim vulicam pasprabavali viarnuć histaryčnyja nazvy, ale savietafilskija ŭłady ideju zamiali. Historyk Zachar Šybieka kaža, što patreba pierajmienavańnia musiravałasia štohod napiaredadni Dnia Pieramohi. Adnak dalej za abmierkavańnie sprava pakul nie zachodziła. Tak, try hady tamu išła havorka pra nadańnie praspektu Skaryny nazvy Pieramožcaŭ. Pierajmienavańnie — pracedura ciažkaja i niazručnaja: źmianieńnie prapiski, pieraafarmleńnie dakumentaŭ, dla jurydyčnych firmaŭ — pierarehistracyja.
Pačałosia z «7 dniej»
Jość i maralny aspekt. Naščadkaŭ Piatra Mašerava rašeńnie A.Łukašenki abraziła, ale nia stała niečakanaściu. «Dla nas była niečakanaj śmierć Piatra Mironaviča. Što da hetych rašeńniaŭ, dyk raniejšyja publikacyi ŭ presie dazvolili nam zrabić vysnovy i maralna padrychtavacca da takoj chady padziej, dla nas heta nie navina, — kaža muž Natalli Mašeravaj Uładzimier Piatroŭ. Ź jahonych słovaŭ, jany pradčuvali padrychtoŭku adpaviednaha rašeńnia, paśla taho jak pra nieabchodnaść viartańnia praspektu Mašerava raniejšaj nazvy — Parkavaja mahistral — zahavaryła hazeta ahienctva BiełTA «7 dniej». Aŭtarcy artykułu «žurnalistcy i nastaŭnicy N.Pietrykavaj» sučasnaja nazva praspektu padavałasia niedarečnaj: «Mnie niezrazumieła, navošta 20 hod tamu vulicy z takoj udałaj nazvaj nadali imia Mašerava».
Sama Natalla Mašerava ciapier adsutničaje ŭ Miensku.
«Apošnija naviny jaje nia ŭzradavali, ale pazycyja žonki takaja: historyja ŭsio rasstavić pa svaich miescach, raniej ci paźniej», — havoryć U.Piatroŭ.
Abnulić historyju
Palitolah Uładzimier Mackievič rašeńnie ŭładaŭ uvažaje za biazhłuzdy entuzijazm: «Starabarysaŭski trakt mieŭ takuju nazvu i da vajny, i da revalucyi — heta vyniščeńnie histaryčnaj pamiaci. Novaj uładzie pryjdziecca viarnuć raniejšuju tapanimiku adnym pakietam», — padtrymlivaje jon prapanovu Vincuka Viačorki. Darečy, tolki Starabarysaŭski trakt źniknie z mapy horadu, inšyja vulicy buduć prosta pieraniesieny. Za rašeńniem «panizić Skarynu» prahladajecca žadańnie panizić biełaruskuju kulturu ŭ symbaličnaj hierarchii histaryčnych padstavaŭ nacyi.
A ŭ «panižeńni Mašerava» mnohija bačać kańjunkturny palityčny padtekst. Alaksandar Kazulin, kiraŭnik hramadzkaj inicyjatyvy «Vola narodu», vykazaŭsia kateharyčna: «Takoje rašeńnie možna pryniać chiba ŭ nieadekvatnym stanie — u honar Pieramohi pierajmienavać praspekt imia hieroja vajny Mašerava, dy jašče nibyta pa prośbie veteranaŭ!» Dačka Mašerava adkryta zajaŭlaje pra svajo nieprymańnie dziaržaŭnaj palityki, voś ułady i skarystali momant, kab abnulić historyju. Kab prynizić maštab postaci Piatra Mašerava. «Ale ž Skaryna nia staviŭ podpisu pad našym zvarotam!» — iranizuje Kazulin.
Ziać Piatra Mašerava miarkuje, što pierajmienavańnie na adabjecca na masavaj śviadomaści: «Jašče ŭ savieckija časy kazali pra zmahańnie z «kultam Mašerava» — zmahajucca i dahetul. Adnak źmiena nazvaŭ nia źmieniać staŭleńnia ludziej».
Na Bykava niama srodkaŭ
Padobnaj dumki, što sprava pierajmienavańnia źviazana z palityčnaj dziejnaściu N.Mašeravaj, trymajecca j Volha Ipatava. Piśmieńnica źviartaje ŭvahu i na histaryčnuju padaploku. «My viartajemsia ŭ savieckija časy. Tady kazali, što naša historyja pačynajecca z 1917 h., ciapier — z 1945 h. Skaryna vyrvany z kantekstu siońniašniaj idealohii». Piśmieńnica nahadvaje, što na inicyjatyvu hramadzkaści nazvać vulicu ŭ honar Bykava čynoŭniki adnahałosna spasyłalisia na adsutnaść srodkaŭ. Ciapier srodkaŭ, vidać, brakavać nia budzie.
U pres-słužbie prezydenta rašeńnie pra pierajmienavańni tłumačać nastupnym čynam: «Pakolki ŭ rajonie płoščy Niezaležnaści ŭ 1944 h. adbyŭsia partyzanski parad u honar vyzvaleńnia stalicy ad niamiecka-fašysckich zachopnikaŭ, zakanamierna i histaryčna spraviadliva, kab hałoŭnaja arteryja Miensku — praspekt, jaki pačynajecca ad płoščy, — mieła nazvu praspektu Niezaležnaści».
Historykam z administracyi piarečyć historyk Druhoj suśvietnaj vajny Alaksiej Litvin, jaki zaznačaje, što partyzanski parad 1944 h. prajšoŭ u rajonie siońniašnich vulic Pieršamajskaja—Kastryčnickaja—Łodačnaja, na starym ipadromie, ale ni ŭ jakim razie nie «ŭ rajonie płoščy Niezaležnaści». Pra jahonaje miesca niaciažka było spytacca ŭ byłych udzielnikaŭ paradu, naprykład, Janki Bryla.
Pijar-chod prezydenta
Pierajmienavańnie praspektu Mašerava ździejśniena, pavodle pres-słužby prezydenta, dziela ŭšanavańnia vialikaha podźvihu sałdat, partyzan i padpolščykaŭ, pracaŭnikoŭ tyłu. I ŭ honar toj ža Pieramohi vulicy Jerusalimskaja, Drazda i Varvašeni abjadnanyja ŭ praspekt, jaki «nazvany ŭ honar vydatnaha partyzanskaha kamandzira, Hieroja Savieckaha Sajuzu, dziaržaŭnaha dziejača Biełarusi Piatra Mironaviča Mašerava». «Moža, praspekt Dziaržynskaha pierajmianujem u praspekt Varvašeni, praspekt Žukava — u praspekt Dziaržynskaha, a Partyzanski — u praspekt Žukava?» — iranizujuć na internet-forumach. Darečy, pavodle vynikaŭ apytańnia, što prachodziła na «Tut.by», 98% admoŭna pastavilisia da pijar-chodu prezydenta.
Nastupaje turkmenbašyzm
Pieršaja akcyja pratestu suprać pierajmienavańniaŭ adbyłasia 10 traŭnia. Na Kastryčnickaj płoščy stalicy sabrałasia niekalki socień maładych ludziej. Prysutnyja pastroilisia ŭ łancuh. Ale praź niekalki chvilin łancuh razahnaŭ AMAP, a samych aktyŭnych zaciahnuli ŭ milicejski aŭtobus.
Na 12 traŭnia zaplanavany smart-mob: a 18-j kožny moža zaśviedčyć svaju nieabyjakavaść dy napisać krejdaj na bruku nazvy svaich praspektaŭ. 15 traŭnia moładź planuje vyjści na Kastryčnickuju płošču z partretami Skaryny.
Udzielniki akcyj pratestu nazyvajuć rašeńnie kańjunkturnym. «Kraina ŭstupiła ŭ peryjad poŭnaha samadurstva. Pačynajecca turkmenbašyzm», — skazaŭ mnie małady čałaviek z značkam Skaryny na hrudziach.
Naziralniki vykazvajuć mierkavańnie, što A.Łukašenka «zarezervavaŭ na budučyniu» nazvu druhoje pa značeńni mahistrali stalicy dla siabie jak dla hałoŭnaha ajca nacyi. «Praspekt Pieramožcaŭ» — nazoŭ niekankretyzavany, hučyć jak časovy. A voś vartaść Niezaležnaści bolš nia stavicca pad pytańnie. Choć hetaje słova roznyja palityčnyja siły razumiejuć pa-roznamu. Praŭda, jość padstavy zasumniavacca, ci doŭha pratrymajucca novyja nazvy pry palityčnaj systemie, jakaja tak mała šanuje tradycyi i tak časta mianiaje tapanimiku.
