«Турнэ паказала, што Еўропу ён не лічыць самастойным гульцом і не гатовы здаваць Пуціна». Як Сі Цзіньпін з'ездзіў у Еўропу 3

Старшыня КНР Сі Цзіньпін у Бялградзе, Сербія, 8 мая 2024 года. Фота: AP Photo/Darko Vojinovic

Кітай ператварыўся з партнёра і канкурэнта Еўропы ў суперніка, які пагражае яе бяспецы. За пяць гадоў кітайская эканоміка абышла еўрапейскую, а Сі кансалідаваў усю ўладу ў сваіх руках і стаў фактычна пажыццёвым кіраўніком насуперак сучаснай кітайскай традыцыі, піша Бі-бі-сі.

Ён не адвярнуўся ад «дарагога сябра» Уладзіміра Пуціна, калі той стаў ізгоем на Захадзе, і не асудзіў развязаную ім першую маштабную вайну на тэрыторыі Еўропы з часоў Другой сусветнай.

Еўропе было што прад'явіць Сі, але той склаў маршрут еўрапейскага турнэ так, што ўсе пяць дзён хадзіў па дывановых дарожках і абедаў у намётах пад ваенныя аркестры і фальклорныя ансамблі, і толькі ў адзін з гэтых дзён — самы першы — выслухоўваў ад еўрапейцаў прэтэнзіі з нагоды перакосаў у гандлі і падтрымкі Расіі, якая напала на Украіну.

Астатні час ён альбо меў зносіны прыватна з пачцівым французскім прэзідэнтам Эмануэлем Макронам, альбо публічна — з «вернымі сябрамі» Кітая ў асобе двух галоўных сяброў Пуціна ў Еўропе: венгерскага прэм'ера Віктара Орбана і сербскага прэзідэнта Аляксандра Вучыча.

Сі з'явіўся еўрапейцам у вобразе кітайскага імператара, гатовага слухаць, але не прыслухоўвацца да прэтэнзій Еўропы, якую ён лічыць васалам ЗША — адзінага ваеннага, геапалітычнага і эканамічнага суперніка Кітая, кажуць эксперты. А харэаграфія візіту падказвае, што ён быў накіраваны не на еўрапейскую, а на ўнутраную кітайскую аўдыторыю.

«Візіт закліканы паслаць выразны сігнал для ўнутранага спажывання: глядзіце, у нас ёсць сябры ў Еўропе», — ацаніў вынікі паездкі Сі французскі эксперт Філіп Ле Карэ з Asia Society France.

Дзве бутэлькі каньяку

Як і ў леташняй паездцы ў Пекін, французскі прэзідэнт адыграў для Сі ў Парыжы добрага паліцэйскага, а ролю дрэннага даверыў кіраўніку Еўракамісіі Урсуле фон дэр Ляен.

У адпаведнай манеры абое выказалі Сі дзве галоўныя прэтэнзіі Еўропы. Першая — нядобрасумленная, на думку ЕС, канкурэнцыя з боку Кітая ў гандлі. Другая — падтрымка Кітаем Расіі, якая ваюе з Украінай.

На першую прэтэнзію Сі адказаў у традыцыйнай манеры — ніякіх перакосаў няма, мы проста вырабляем тавары лепш і танней за вашыя. А вайну ён, як заўсёды, назваў «крызісам» і выказаўся ў тым духу, што нас гэта не тычыцца, не трэба з намі сварыцца з-за Украіны.

«Мы супраць таго, каб крызіс ва Украіне выкарыстоўваўся для абвінавачвання або ачарнення трэцяй краіны і распальвання новай халоднай вайны, — сказаў Сі на сумеснай з Макронам прэс-канферэнцыі. — Кітай не пачынаў гэты крызіс і не ўдзельнічае ў ім».

На глебе гандлёвых спрэчак Макрон дасягнуў такіх жа няўдач, як у спробе ўгаварыць Сі адрачыся ад Пуціна.

Французскі прэзідэнт падарыў кітайскаму кіраўніку дзве бутэлькі каньяку — Hennessy XO і Louis XIII ад Remy Martin (ад 3000 еўра за бутэльку). Але Сі толькі паабяцаў часова не спаганяць пошліны на імпарт французскага брэндзі — пакуль не скончыцца антыманапольнае расследаванне, якое Пекін пачаў у адказ на аналагічны крок ЕС у дачыненні да кітайскіх электрамабіляў, што апанавалі еўрапейскі рынак.

Прэзідэнт Францыі Эмануэль Макрон і старшыня КНР Сі Цзіньпін атрымліваюць асалоду ад напою ў рэстаране, 7 мая 2024 года, на перавале Турмале ў Пірэнейскіх гарах. Фота: AP Photo/Aurelien Morissard, Pool

Гандлёвая вайна працягваецца, а бітву за кітайскія інвестыцыі пакуль выйграюць тыя, хто не мучыць Сі пытаннямі пра Пуціна, не ловіць кітайскіх шпіёнаў і не патрабуе доступу на кітайскі рынак для ліквідацыі перакосаў у гандлі.

Да іх Сі паехаў пасля абеду з Макронам на туманным і заснежаным горным перавале ў Пірэнеях, дзе француз падарыў кітайцу яшчэ адну бутэльку — на гэты раз гасконскі арманьяк, гасконскі ж бярэт і майку велагоншчыка «Тур дэ Франс», адзін з этапаў якога праходзіць па гэтым перавале.

Два сябры Пуціна

У наступныя дні еўрапейскага турнэ Сі быў пазбаўлены крытыкі і прэтэнзій — яму спявалі хвалу, дзякавалі і абходжвалі па найвышэйшым разрадзе. У Сербіі і Венгрыі ён знайшоў еўрапейцаў, гатовых не проста сябраваць з Кітаем, але якія падзяляюць яго непрыязнасць да ЗША, палітычных уладаў Еўрасаюза і ваеннага блоку НАТА.

Тут гаварылі ўжо не пра вайну і гандлёвыя спрэчкі, як у Францыі, а пра кітайскія інвестыцыі ў Венгрыю і Сербію, пра заводы электрамабіляў і хуткасную чыгунку Бялград-Будапешт.

Але калі Венгрыя сапраўды паступова становіцца галоўным хабам для кітайскіх кампаній на адзіным рынку ЕС, то мікраскапічнае ў маштабах кітайскай эканомікі значэнне гандлю і бізнэсу з Сербіяй ніяк не магло прыцягнуць Сі. Ён прыехаў у Бялград зусім па іншай прычыне.

«Сі Цзіньпін прыязджае ў Сербію другі раз за восем гадоў не праз эканоміку, а праз палітыку»,

— сказаў Сербскай службе Бі-бі-сі Рычард Турчані з Цэнтральнаеўрапейскага інстытута азіяцкіх даследаванняў.

Сі прызямліўся ў Бялградзе 7 мая, у гадавіну бамбардзіроўкі кітайскай амбасады амерыканцамі. Гэта здарылася чвэрць стагоддзя таму, але кітайцы памятаюць дагэтуль.

Старшыня КНР Сі Цзіньпін разам са сваім сербскім калегам Аляксандрам Вучычам абыходзяць ганаровую варту падчас цырымоніі прывітання ў Палацы Сербіі ў Бялградзе, 8 мая 2024 года. Фота: AP Photo/Darko Vojinovic

«25 гадоў таму НАТА вераломна разбамбіла кітайскае пасольства ў Югаславіі. Мы ніколі не забудзем пра гэта. Кітайскі народ шануе мір, але мы ніколі не дапусцім паўтарэння гэтай трагічнай гісторыі», — напісаў Сі ў артыкуле для сербскай газеты перад візітам.

Па прыездзе ён звярнуўся да Вучыча «мой дарагі сябар», а Сербію назваў «выдатнай і прыязнай краінай». Сі падтрымаў «незалежныя дзеянні» Сербіі ў галіне бяспекі і «тэрытарыяльную цэласнасць у пытанні Косава», а ў адказ пачуў ад Вучыча: «Тайвань — гэта Кітай».

Пасля чаго Сі паляцеў у Венгрыю, дзе яго з распасцёртымі абдымкамі чакаў прэм'ер Віктар Орбан — анфан тэрыбль НАТА і ЕС.

У Венгрыі Сі працягнуў забіваць клін у адзінства Захаду і хваліць Венгрыю за тое, што яна гатовая ісці насуперак ЗША і ЕС у знешняй палітыцы і гандлі з Кітаем.

«Мы сябруем не супраць кагосьці і не па чыімсьці дыктаце», — сказаў Сі, якога цытуе афіцыйнае агенцтва «Сіньхуа».

Пуцін наступны

Сі ў пятніцу адправіцца дадому, а ўжо на наступным тыдні да яго ў госці прыедзе свежаінаўгураваны на пяты тэрмін расійскі лідар Пуцін. Сяброўства з ім сапсавала Кітаю адносіны не толькі з ЗША і старой Еўропай, але і з тымі, хто яшчэ нядаўна быў адкрыты супрацоўніцтву. Гэта яшчэ адзін наглядны вынік еўрапейскага турнэ Сі.

Усяго некалькі гадоў таму Кітай паспяхова развіваў адносіны з краінамі на ўсходзе ЕС, спрабуючы гэтым кампенсаваць нарастаючую варожасць заходніх дзяржаў. Кітай сабраў 16 еўрапейскіх краін у клуб «16 + 1», наабяцаў інвестыцый і ўзаемавыгаднага партнёрства.

Аднак пратаколы аб намерах засталіся па большай частцы на паперы, грошай кітайцы не даслалі, а гандлёвы дэфіцыт толькі нарастаў. Да пачатку пандэміі кавіду клуб пачаў развальвацца, а як толькі Крэмль адправіў войскі на заваёву Украіны, а Сі працягнуў абдымацца і гандляваць з Пуціным, ініцыятыва «16+1» развалілася.

Больш за тое, уварванне прывяло да пашырэння ненавіснага і Сі, і Пуціну блока NATO.

«Прама скажам, умацаванне NATO на ўсходзе і поўначы Еўропы — не самае вялікае дасягненне кітайскай дыпламатыі, — сказаў Філіп Ле Карэ з Asia Society France. — Вайна ва Украіне разгарнула краіны на ўсходзе і поўначы Еўропы да трансатлантычнага Саюза».

Пераконваць іх, ахмураць і задорваць спіртным Сі не мае намеру.

Яго еўрапейскае турнэ ў чарговы раз даказала, што Еўропу ён не лічыць самастойным гульцом, не гатовы дзеля яе здаваць саюзніка ў асобе Пуціна і не супраць працягнуць палітыку «падзяляй і ўладар» — сябраваць з тымі, хто не задае нязручных пытанняў, супраць тых, хто вечна ў прэтэнзіі.

Чытайце таксама:

Чаму Сі Цзіньпін пачаў свой візіт у Еўропу з Францыі і як яго сустрэў Макрон

Сі: КНР мае намер працаваць з Францыяй для «вырашэння ўкраінскага крызісу»

Сі Цзіньпін прыляцеў у Парыж

Nashaniva.com