Čamu biełaruskija daktary biaruć chabar i kaho čaściej za ŭsio łoviać za ruku pravaachoŭniki?
Śfiera achovy zdaroŭja Biełarusi ličycca adnoj z samych karumpavanych. Pa dadzienych roznych apytańniaŭ, mienavita paborami ŭ paliklinicy i balnicach biełarusy zakłapočanyja bolš za ŭsio.
U 2011 hodzie sacyjołahi ź Infarmacyjna-analityčnaha centra pry Administracyi prezidenta RB atrymali takija vyniki:
Dziaržava ekanomić, pacyjenty kampiensujuć
Doktar sa Słonima Ivan Šeha ličyć, što hałoŭnaja pryčyna «chabarnictva ŭ biełych chałatach» kryjecca ŭ nizkich zarobkach miedykaŭ.
Zaraz siaredniamiesiačnaja zarpłata ŭ achovie zdaroŭja składaje 4 młn 646,1 tys. rubloŭ. Siaredni zarobak daktaroŭ u žniŭni skłaŭ 7 młn 215,1 tys., siaredniaha miedycynskaha piersanału — 4 młn 475,6 tys. rubloŭ.
Praŭda, jość viadomyja daktary, jakim značna bolš płaciać dziaržava i pacyjenty. Doktar, jaki pažadaŭ zastacca nienazvanym, paviedamiŭ u hutarcy z karespandentam «Zaŭtra tvajoj krainy», što pamier chabaru časam pieravyšaje pamier zarobku.
Uładu, miarkujučy pa ŭsim, takaja sistema paboraŭ taksama zadavalniaje.
Ekanamist Leanid Zaika adznačaje, što chabary pieraraźmiarkoŭvajuć srodki ŭ achovie zdaroŭja. Pavodle jaho słoŭ, daktaroŭ, jakim chranična niedapłačvaje za ciažkuju pracu dziaržava, materyjalna padtrymlivajuć pacyjenty.
— Voś i atrymlivajecca, što dobrych daktaroŭ kormić narod, a dziaržava moža abmiežavacca nievialikim pavyšeńniem zarobkaŭ, jakoje jakaści žyćcia miedykaŭ nie palapšaje, — padkreślivaje ekanamist.
Na samaj spravie znajści srodki na pavyšeńnie zarobkaŭ daktaram nie tak užo i składana, ličyć kaardynatar prahram SAAZ u Biełarusi Valancin Rusovič. Na ekśpiertnym kruhłym stale, arhanizavanym Biełaruskim instytutam stratehičnych daśledavańniaŭ (BISS) u ramkach prajekta «Rieforum», jon adznačyŭ, što na achovu zdaroŭja ŭ nas tracicca 3 miljardy dalaraŭ u hod, a kab padniać zarobak 5 tysiačam lekaraŭ ahulnaha źviana treba vydzielić z hetaj sumy ŭsiaho 1 pracent.
— U luboj sistemie jość 20% nieracyjanalna raschodavanych srodkaŭ. Vynajści srodki na pavyšeńnie zarobkaŭ možna, pačaŭšy z ekanomii elektraenierhii i spynieńnia nieracyjanalnych vypłat niekatorym śpiecyjalistam, — upeŭnieny ekśpiert.
Dzie prachodzić miaža pamiž padziakaj i chabaram?
Pavodle słoŭ Ivana Šehi, čaściej i bolš pacyjenty dajuć chabaru daktaram u stacyjanarach.
— Pryjazdžaje z rehijonu čałaviek, jakoha nakiravali na abśledavańnie abo apieracyju i sutykajecca z tym, što, naprykład, 50 dalaraŭ treba zapłacić aniestezijołahu, 100 chirurhu. I ludzi płaciać. Na svavolnych pacyjentaŭ zaŭsiody jość mahčymaść uździejničać. Naprykład, znajści supraćpakazańni da płanavaj apieracyi i vypisać praz paru dzion. Choć na rajonnym uzroŭni pramych vymahalnictvaŭ niama, — adznačaje ekśpiert.
Jon taksama padkreślivaje, što amal niama karupcyi ŭ paliklinicy. Byvajuć vypadki podkupu za vypisku balničnaha. Z atrymańniem niezakonnaha materyjalnaha ŭznaharodžańnia za vydaču fiktyŭnych listkoŭ niepracazdolnaści źviazanaja značnaja častka karupcyjnych złačynstvaŭ u miedycynie.
Kali b pa prykładzie jeŭrapiejskich krain pieršyja try dni chvaroby pa zakonie apłačvaŭ najmalnik i pacyjentu nie treba było źviartacca pa biuleteni da doktara, heta razhruziła b daktaroŭ, pamienšyła b čerhi ŭ paliklinicy na 30%, paspryjała b vykaranieńniu karupcyi z-za balničnych listkoŭ, upeŭnieny Valancin Rusovič.
Bolšaść darosłych ludziej čaściej za ŭsio pieranosić samavylečnyja prastudnyja zachvorvańnia za paru dzion. Takich ludziej vielmi šmat, ale kab atrymać balničny, jany ŭsio roŭnieńka iduć u palikliniku i heta stvaraje čerhi.
— U Jeŭropie ž u pieršyja 3 dni chvaroby da lekara nie chodzić, tak jak ich pa zakonie apłačvaje najmalnik. Rabotnik prosta papiaredžvaje jaho pra chvarobu, a pracadaŭca moža dasłać pradstaŭnika prafsajuza dla kantrolu, ci tak heta. Pa zakonie tam čałaviek abaviazany źviarnucca da lekara tolki na čaćviorty dzień, — tłumačyć ekśpiert. — U Jeŭropie takoha typu karupcyi vy nie ŭbačycie.
Sumy chabaraŭ, jakija fihurujuć u spravach ab fiktyŭnych listkach niepracazdolnaści, nievialikija: kala 20 dalaraŭ.
Značna bolš surjozna vyhladaje prablema paboraŭ z pacyjentaŭ i złoŭžyvańniaŭ naviersie. Baraćbity z karupcyjaj nie časta vyvodziać na čystuju vadu kiraŭnikoŭ achovy zdaroŭja, jakija atrymlivajuć vielizarnyja «adkaty».
Ivan Šeha źviartaje ŭvahu na złačynstvy ŭ miedycynie, jakija ŭłady nazyvajuć karupcyjnymi.
— Zatrymlivajuć daktaroŭ zvyčajna za drobiaź. Nielha nazyvać chabaram padziaku lekaru, kali ludzi prychodziać z cukierkami i bukietami biez prymusu. Ja nie baču ŭ hetym karupcyi, časam admović čałavieku pryniać padziaku — značyć prosta pakryŭdzić jaho, — ličyć doktar.
Dyrektar Centra padtrymki ankapacyjentaŭ «U imia žyćcia» Iryna Žychar ličyć, što vypiska balničnaha za 30 dalaraŭ — heta nie karupcyja, a chutčej administracyjnaje pravaparušeńnie.
Jana taksama padkreślivaje, što nieabchodna adroźnivać padziaku čałavieka, jaki šanuje pracu lekara, i karupcyju.
— Heta roznyja rečy, kali ty prynosiš cukierki i kanviert z hrašyma, bajučysia, što tabie nie akažuć jakasnuju miedycynskuju dapamohu, — adznačaje ekśpiert. — Mnie było 27 hadoŭ, kali rabili pieršuju apieracyju. Pa adździaleńni chadzili čutki, što kali nie dać aniestezijołahu, budzie niedastatkovy narkoz. Z spałochu ja paniesła kanviert, aniestezijołah uziaŭ. U maim žyćci heta byŭ adziny taki vypadak. Zaraz, kali mnie zdajecca, što sa mnoj nie tak abychodziacca, jak naležyć, sprabujučy niešta atrymać, ja nie razmaŭlaju z takim lekaram.
Pa słovach Iryny Žychar, u ciapierašni čas u Biełarusi vypracavany miechanizmy ŭździejańnia na doktara, u pacyjenta jość zakonny sposaby adstajać svaje pravy: skarhi, zvaroty da vyšejšaha načalstva.
Jość zahad Ministerstva achovy zdaroŭja «Pra zaćviardžeńnie Płana mierapryjemstvaŭ Ministerstva achovy zdaroŭja pa prafiłaktycy karupcyjnych pravaparušeńniaŭ i realizacyi Prahramy pa baraćbie z złačynnaściu i karupcyjaj na 2013—2015 hady». Mienavita ŭ ramkach jaho vykanańnia ŭ kožnaj paliklinicy i adździaleńni balnicy visić na došcy infarmacyi numary telefona, na jakija možna telefanavać, kab paviedamić pra vypadki chabaraŭ. Jość hety numar i na sajtach ustanoŭ achovy zdaroŭja.
Iryna Žychar miarkuje, što lekary ŭ paliklinicy, jakija traplajucca na drobnych chabarach, źjaŭlajucca zakładnikami sistemy.
— Miedycynskaja śfiera, asabliva ŭ pieršasnym źvianie, isnuje ŭ atmaśfiery žorstkaha kadravaha deficytu. Heta aznačaje, napružańnie miedykaŭ i vyklikaje niezadavolenaść pacyjentaŭ. Kali kaho-niebudź ź lekaraŭ łoviać za ruku za vypisku balničnaha, dziaržava tak demanstruje, što ŭśviedamlaje prablemy pacyjentaŭ, sprabuje ich vyrašyć, — ličyć Iryna Žychar.
Kankurencyja — vorah karupcyi
Ivan Šeha adznačaje, što karupcyju całkam vykaranić niemahčyma.
— Adnak kali daktaram buduć płacić narmalny zarobak, jany užo nie stanuć brać chabar, ryzykavać dobraj pracaj i aŭtarytetam, — ličyć ekśpiert.
Akramia taho, pa jaho słovach, z-za nieprazrystaści padatkovaj palityki dziaržavy, biełarusy nie razumiejuć, kolki srodkaŭ jany adličvajuć na achovu zdaroŭja.
— Płatnyja pasłuhi ŭ sistemie dziaržaŭnaha achovy zdaroŭja — heta faktyčna karupcyja dziaržavy. Atrymlivajecca, što doktaru nielha, a dziaržavie možna brać hrošy za adny i tyja ž pasłuhi ŭ dziaržaŭnych klinikach, — ličyć doktar.
Ivan Šeha adznačaje: raźvićcio pieršasnaha źviana miedycyny budzie sadziejničać prafiłaktycy karupcyi.
— Kali ŭ paliklinicy možna budzie atrymać jakasnuju miedycynskuju dapamohu, ludzi nie buduć šukać lekara i płacić za abśledavańnia, — upeŭnieny ekśpiert.
Lekar Valancin K. padkreślivaje, što kali b u dziaržaŭnaj miedycyny i pryvatnaj byli adnolkavyja ŭmovy pracy, chabarnictva było b mienš.
— U Biełarusi vielmi składana atrymać licenziju na pryvatnuju miedycynskuju dziejnaść. Łahapied abo psichołah lahčej mohuć pačać pryvatnuju praktyku, a doktaru nieabchodna atrymać vielmi šmat uzhadnieńniaŭ, masu dazvołaŭ, — adznačaje ekśpiert.
