Niedzie dva tydni tamu spatrebiłasia mnie pa žurnalisckich spravach parazmaŭlać z adnym fiermieram. Cikava było, što jon, samastojny, tak by mović, haspadar, dumaje pra toje, čamu katastrafična stareje kałhasnaja vioska.
Śpiarša, zrazumieła, stelefanavaŭsia. Što praŭda, tolki pad viečar — uvieś čas fiermier byŭ «časova niedastupny». Narešcie ŭ mabilniku prarezaŭsia sipaty hołas: «Što vam treba?» Praz tresk i pisk čułasia, jak niedzie pablizu pracuje televizar. Ja nazvaŭsia, paprasiŭ prabačeńnia i pačaŭ tłumačyć, dziela čaho turbuju i prašu ab sustrečy. Maŭlaŭ, chaču viedać vaš punkt hledžańnia… «A što, va Ukrainie niešta zaležyć ad majho punktu hledžańnia?!» I raptam, nie paśpieŭ ja zapiarečyć, što Ukraina tut ni pry čym, jak mabilnik ci nie ŭzarvaŭsia: «Usio z-za takich, jak ty, pidarasaŭ!.. Pajšoŭ ty..!»
«Tak, — padumaŭ ja, — takoha ŭ tvaim žurnalisckim žyćci jašče nie było. Było, što nastaŭlali «pušku». Dyk tady sprava miełasia z kryminalnikam, recydyvistam, jakomu, śmiechu varta, namahaŭsia dapamahčy ŭładkavacca na pracu. A tut?!». Navat kali pjany, dyk ci nie ź ćviarozaj dumki skinulisia na jazyk tyja praklony? A jakaja jana, jahonaja ćviarozaja dumka pra Ukrainu, na jaki schilajecca bok?.. Ci heta televizar dastaŭ?..
Jano, kaniečnie, zabycca b na niepryjemny vypadak: nu, niavychavany čałaviek, bieskulturny… Ale čamuści nie zabyvajecca. Usio čaściej i čaściej ja ŭjaŭlaju sabie, jak jon, zrabiŭšy ŭsie svaje štodzionnyja fiermierskija spravy, ciažka valicca ŭ kresła, biare pult i naciskaje knopku za knopkaj…
Nibyta na hašetku.
Tak, padumaŭ ja, navat kali jon adziny taki niavychavany na ŭsiu krainu, u inšaj, narmalnaj rečaisnaści hety niastrymny vykid ahresii byŭ by niemahčymy. I naadvarot: mahčymy tolki ŭ toj rečaisnaści, asiarodak jakoj — vajna, a ŭsie my ŭ toj ci inšaj stupieni, u tym ci inšym sensie jaje ŭdzielniki i achviary.
Udzielniki i achviary vajny, raspačataj jašče zadoŭha da pucinskaj, kali ahresiŭnaść stałasia ŭsieabdymnym srodkam adnosin biełaruskaj ułady z hramadstvam.
Jość vidavočnyja achviary hetaj vajny — źbityja deputaty kolišniaha Viarchoŭnaha Savieta, źnikłyja z žyćcia papularnyja palityki, sotni złupcavanych amapaŭskimi dručkami ŭdzielnikaŭ Płoščy, dziasiatki palityčnych viaźniaŭ… Navat łukašenkaŭskaja namienkłatura — vidavočnaja achviara hetaj vajny, niahledziačy na katedžy i pryvilei…
Ale jość i nievidavočnyja achviary — ci nie ŭsie my. Bo nad usimi i va ŭsich panuje jaŭny ci zahnany ŭ padśviadomaść Vialiki Strach.
Źniešnie — mituślivaja abyjakavaść. Nasamreč — strach.
Siońnia da bieźličy maleńkich strachaŭ dadaŭsia Vialiki Strach realnaj vajny i kančatkovaj straty niezaležnaści. Što praŭda, rozny ŭ roznych jaho nośbitaŭ.
Strašycca fiermier — zhubić svaju haspadarku…
Strašycca nacyjanalnaja apazicyja — zhubić Ajčynu…
Strašycca Łukašenka — zhubić dziaržavu.
Mo ŭpieršyniu za 20 hadoŭ strach zhubić uładu staŭsia roŭnym sa stracham zhubić dziaržavu. Navat pamianiaŭsia miescami, z čaho i pačaŭsia nibyta pošuk padtrymki z boku «chorošich nacionalistov»…
Z taho boku ŭžo chto tolki ni vykazaŭsia — ad surjoznych analitykaŭ da apazicyjnych palitykaŭ i publicystaŭ. Siarhiej Navumčyk navat zrabiŭ sprobu psichaanalizu, što, pa ščyraści, asabista mnie padajecca najbolš nabližanym da razumieńnia łukašenkaŭskich niečakanaściej i supraćlehłaściaŭ nakštałt «dobrych nacyjanalistaŭ» i «nienavidžu nacyjanalizm». Dy inšych, usim dobra viadomych…
Ale ci sapraŭdy, jak ličyć Piotra Rudkoŭski, adčyniena «akno», kali nie robicca a-ni-čo-ha praktyčnaha ŭ kirunku stvareńnia nacyjanalnaj i hramadskaj jednaści? Pa faktach — roŭna naadvarot: ad utrymańnia za kratami palityčnych viaźniaŭ da rasijskich avijabazaŭ.
Ci sapraŭdy niečakanaści, kali niaźmiennaj zastajecca stvoranaja ŭ krainie sistema kiravańnia praz svojeasablivy pult: chaču — nacisnu knopku «žestačajše», chaču — «libieralizacyja»… Za dvaccać hadoŭ tych knopak nie pieraličyć. Siońnia lichamankavaje naciskańnie knopak na pulcie samaŭładnaha kiravańnia tłumačycca, pa-mojmu, tym samym Vialikim Stracham. Nie apazicyi, nie, tut amal usie «charošyja». Stracham Vialikaj Vajny i raziaŭlenaj pucinskaj paščy. Stracham taho, što nie ŭ jahonaj mahčymaści praduchilać fatalnaje raźvićcio padziej, niama na jahonym pulcie takoj knopki. Voś i zastajecca naciskać na knopku «strach» – pužać narod vajnoj i Majdanam.
Miž tym, mienavita ź Vialikaha Strachu naradžajucca Vialikija Vojny.
…Kolki hadoŭ tamu na sustrečy z pradstaŭnikami rehijanalnych rasijskich ŚMI Alaksandr Ryhoravič pryznaŭsia: «U hałoŭnych redaktaraŭ bujnych biełaruskich vydańniaŭ jość pramaja knopka suviazi z prezidentam». Nie viedaju, ci skarystaŭsia joju hałoŭny redaktar prezidenckaj haziety, kali ŭ svajoj kałoncy «Žizń po ustavu» (numar «SB» za 2 śniežnia) pužaŭ Majdanam, tym, jaki jon «biessensoŭny, biaźlitasny i zły». «Nam… heta treba?» — pytajecca Pavieł Jakubovič, zabyŭšysia na toje, što Majdany z naciskańnia knopki nie ŭźnikajuć.
I sapraŭdy, adkul jamu ŭziacca, hetamu biaźlitasnamu Majdanu, kali, pa Jakuboviču, u našaj krainie «całkam narmalny žyćciovy ład, jakim jość štodzionny biełaruski byt»?
Chaču paraić Paŭłu Izotaviču ŭdakładnić hety aptymistyčny tezis u zhadanaha fiermiera.
Numar telefona ŭ mianie zachavaŭsia.
