Pakajańnie niamieckaha naroda za tyja złačynstvy, jakija byli ŭčynienyja ŭ časy Druhoj suśvietnaj vajny, nie pavinna być viečnym, jano ŭžo pryniataje narodami słavianskimi, zajaviŭ 3 maja ŭ Minsku nastajaciel Usichśviackaha prychodu Minska protaijerej Fiodar Poŭny.
U hety dzień minski chram-pomnik u imia Usich Śviatych i ŭ pamiać pra achviary, što ratavańniu Ajčyny našaj pasłužyli, kiraŭnikom jakoha źjaŭlajecca protaijerej Fiodar, pryniaŭ prykładna 200 haściej z Aŭstryi, Biełarusi, Vialikabrytanii, Hiermanii, Izraila i Čechii, jakija biaruć udzieł u miemaryjalnych mierapryjemstvach da 70-hodździa Pieramohi nad fašyzmam «Pamiatajem dziela jeŭrapiejskaj budučyni».
Pavodle słoŭ nastajaciela Usichśviackaha chrama, pakajańnie niamieckaha naroda «pavinna pieraraści ŭ mocnaje supracoŭnictva i ŭmacavańnie miru na ziamli». Naščadki pryhniatalnikaŭ i pryhniečanyja narody pavinny «razam bić tryvohu, kali bačać, što jość krainy, dzie visić pahroza adradžeńnia realnaha fašyzmu, hienacydu i vajny». «My pavinny bić tryvohu nie pad kryvadušnaj maskaj miratvorčaści abo dvajnych standartaŭ, a z-za pokliču našaha sumleńnia i našaha serca. My pavinny znajści sposab dastukacca da sercaŭ ludziej, kab praduchilić žachi minułaha stahodździa. My abaviazanyja dziejničać dziela adzinaj ahulnajeŭrapiejskaj budučyni, navat možna skazać šyrej, dziela budučaha ŭsiaho śvietu», — skazaŭ protaijerej Fiodar.
Razam z tym plonam pakajańnia naroda Hiermanii stała «vialikaja sacyjalnaja dabračynnaja i navukovaja dapamoha biełarusam», jakaja «akazvajecca rehularna na praciahu mnohich dziesiacihodździaŭ», a heta «varta pavahi i ŭdziačnaści».
Śviatar z udziačnaściu adznačyŭ tuju pasilnuju dapamohu, jakuju akazvajuć krainy, pradstaŭniki jakich biaruć udzieł u pamiatnych mierapryjemstvach, u spravie stvareńnia miemaryjalnaha kompleksu na miescy byłoha łahiera śmierci Traścianiec pad Minskam.
Traścianiec, nahadaŭ pravasłaŭny śviatar, byŭ čaćviortym pa vieličyni łahieram śmierci, pabudavanym na akupavanych uschodnich ziemlach. Mienavita na ŭschodnich ziemlach «niamiecki Rejch ažyćciaŭlaŭ śmiertanosnuju prahramu, prykryvajučysia vajennymi dziejańniami».
«Hitleraŭcy stvarali najvyšejšuju aryjskuju čystakroŭnuju rasu na kaściach vajennapałonnych, mirnych hramadzian, na majomaści departavanych jaŭrejaŭ, nie saromiejučysia rabavać navat trupy, — zaznačyŭ Fiodar Poŭny. — Nacysty ździekavalisia z usiaho, što było stvorana jaŭrejami, navat ź Biblii. Ale ž mienavita ŭ Jeŭropie znachodziłasia [jaŭrejskaja] dyjaspara — nośbit nacyjanalnych tradycyj. Biełarusy ž na praciahu stahodździaŭ, jak skłałasia histaryčna, zaŭsiody žyli ź jaŭrejami na adnoj ziamli, byli susiedziami».
Nastajaciel Usichśviackaha chrama padkreśliŭ, što ludzi abaviazanyja «šanavać pamiać pra ŭsich achviaraŭ vajny, kazać i raskazvać pra ludskija trahiedyi, kab stała strašna paŭtarać ich». Jon źviarnuŭ uvahu, što siońnia pa ŭsim śviecie adkryvajucca histaryčnyja muziei, stvarajucca hramadskija ruchi, pravodziacca akcyi, jakija nahadvajuć pra žudasnyja padziei časoŭ vajny, i Biełaruś «nie prosta nie ŭ baku, a na vastryni ŭsich hetych tem pamiaci».
