Paŭstancki fest — štohadovaje śviata pamiaci paŭstancaŭ 1863-64 hadoŭ — adbyŭsia ŭ Śvisłačy 27 kastryčnika. Udzielniki naviedali mahiłu Viktara Kalinoŭskaha, pomniki Kastusiu Kalinoŭskamu i Ramualdu Traŭhutu. A taksama źjeździli ŭ Jakušoŭku — rodavuju siadzibu Kalinoŭskich, dzie staić kryž u honar paŭstanca, piša Hrodna.life.
— Apošnija 20 hadoŭ my kožny hod pryjazdžajem u Śvisłač, kab ušanavać Kastusia i Viktara Kalinoŭskich i inšych paŭstancaŭ, — raskazvaje Vadzim Sarančukoŭ, jaki ŭ 2000 hodzie prymaŭ u Jakušoŭcy prysiahu na viernaść Biełarusi ŭ «Maładym Froncie». — Tut znachodziłasia rodavaja siadziba Kalinoŭskich, tut prajšło dziacinstva Kastusia Kalinoŭskaha. I heta toje samaje miesca siły dzie ŭsio dychaje biełaruščynaj, jakoje pavinien naviedać kožny biełarus.
Tut zachavaŭsia padmurak manufaktury Kalinoŭskich.
Tut była siadziba Kalinoŭskich.
Milicyja vykarystała dron.
Takim čynam ušanoŭvajuć pamiać paŭstancaŭ ź siaredziny 90-ch, kali była znojdziena mierkavanaja mahiła Viktara Kalinoŭskaha. Sioleta było kala 40 čałaviek — ludzi z Hrodna, Minska, Lidy, Vaŭkavyska, Śvisłačy. Kažuć, za hety čas było pa-roznamu: časam pryjazdžała 2-3 čałavieki, časam — tolki z Hrodna vyjazdžała 3-4 aŭtobusy. Akcyju ŭ hetym hodzie sumiaścili z vybarčym pikietam Maksima Hubareviča, jakoha zarehistravali kandydatam pa Hrodzienskaj sielskaj akruzie №53.
Štohod na akcyi prysutničajuć milicyjanty, jakija zdymajuć udzielnikaŭ akcyi. Potym aktyvisty atrymlivajuć štrafy. Sioleta milicyjanty navat vykarystali dron.
Sioleta ŭšanavać pamiać asabliva važna — u hod, kali ŭ Vilni adbudziecca pierapachavańnie paŭstancaŭ.
— Na žal, biełaruskaja dziaržava nie nadaje dastatkova ŭvahi mierapryjemstvam, źviazanym z paŭstańniem i z asobaj Kalinoŭskaha: pačynajučy ad adukacyi i zakančvajučy viartańniem u narodnuju pamiać. Tamu hetym zajmajucca hramadskija i palityčnyja aktyvisty, katoryja ŭ svaich kampanijach sprabujuć ušanavać miaściny, źviazanyja z paŭstańniem i maksimalna pašyryć infarmacyju pra heta, — kaža Vadzim.
Sioleta aktyvisty pryśviacili paŭstańniu šmat roznych mierapryjemstvaŭ. Adbyŭsia letnik, na miescach bajoŭ i paŭstanckich łahieraŭ ustalavali kryžy. Byŭ zapuščany litaraturny vieršavany čelendž. Vyjšła adnoŭlenaja nastolnaja hulnia «Paŭstancy». Pravodziacca roznyja histaryčnyja mierapryjemstvy i kanfierencyi. Rychtujecca interaktyŭnaja mapa miaścinaŭ, źviazanych ŭ paŭstańniem.
«Usio heta ŭ kompleksie pavinna być šeraham mierapryjemtvaŭ pa miemaryjalizacyi i viartańni ŭ nacyjanalnuju pamiać hierojaŭ vyzvolnych paŭstańniaŭ. U tym liku — 1863 hoda», — kažuć aktyvisty.
Pareštki siadziby Kalinoŭskich znajšli ŭ kancy 80-ch. Zaraz kala siadziby ŭ Jakušoŭcy znachodzicca kryž, jaki stvaryŭ Juryj Macko. Pobač kamień z šyldaj u honar paŭstanca. Aktyvisty kažuć, što ŭ pierśpiektyvie tut paŭstanie siadzibny kompleks, muziej i ceły miemaryjał u honar paŭstancaŭ.
— Ludzi, katoryja pakłali svaje žyćci, vielmi maładyja žyćci, achviaravali imi dla budučych pakaleńniaŭ, dla svajoj krainy, dla svajho narodu, — heta apryjory hieroi. Heta ludzi, jakija pavinny stać prykładami dla kožnaha biełarusa, — kaža Vadzim Sarančukoŭ.
