Niedavier z boku dziaržavy, rehularnyja prablemy ź internetam u dni pratestaŭ, zatrymańni ajcinšych top-mieniedžaraŭ, zachodnija sankcyi i niepradkazalny biznes-klimat — usio heta prymušaje zadumacca častku biełaruskich prahramistaŭ pra pierajezd u inšyja krainy. Litoŭskija ŭłady śćviardžajuć, što dziasiatki biełaruskich kampanij užo pierabralisia da ich, a Polšča vydała bolš za 13 tysiač pracoŭnych viz prahramistam u ramkach prahramy Poland Business Harbour. Ciapier ža ŭ bitvu za biełaruskija «mazhi» ŭstupiła jašče i Ukraina. Paŭdniovaja susiedka stvaraje svoj anałah PVT, a taksama dazvolić zamiežnikam dystancyjna pracavać va ŭkrainskaj jurysdykcyi. Raźbirajemsia, jak heta budzie pracavać.
Elektronnaje rezidenctva
Ukrainski parłamient pryniaŭ u pieršym čytańni zakonaprajekt ab elektronnym rezidenctvie. Ź jaho dapamohaj zamiežnyja IT-śpiecyjalisty zmohuć dystancyjna vieści biznes va Ukrainie. Heta dazvolić zamiežnym prahramistam afarmlacca jak pradprymalniki i płacić padatki va Ukrainie bieź nieabchodnaści pražyvańnia va Ukrainie. Na praktycy heta aznačaje, što biełaruskija prahramisty, jakija nie chočuć źjazdžać fizična ź Biełarusi, ale nie chočuć pracavać u biełaruskaj jurysdykcyi, zmohuć «pieravieźci» svoj biznes va Ukrainu za niekalki klikaŭ.
Ukrainskaja dziaržava spadziajecca, što inicyjatyva u pieršyja časy budzie prynosić u dziaržaŭny biudžet bolš za 1,5 młn dołaraŭ pastupleńniaŭ štohod, stvaryŭšy 3 tysiačy elektronnych rezidentaŭ.
Dla zamiežnych IT-śpiecyjalistaŭ, fryłansieraŭ i pradprymalnikaŭ u halinie kreatyŭnaj ekanomiki buduć prapanavanyja śpiecyjalnyja miechanizmy padatkaabkładańnia. Usie pasłuhi je-rezidentam buduć pradastaŭlacca tolki anłajn z vykarystańniem elektronnaha podpisu.
Takoj inicyjatyvaj ukrainskaja dziaržava stvaraje ŭmovy dla:
- dystancyjnaj rehistracyi elektronnych rezidentaŭ jak pradprymalnikaŭ
- viadzieńnia pradprymalnickaj dziejnaści ŭ jurysdykcyi Ukrainy
- adkryćcia bankaŭskich rachunkaŭ anłajn
- dostupu da administracyjnych pasłuh z elektronnym podpisam
Kab atrymać status elektronnaha rezidenta, zamiežniku treba budzie pakinuć zajavu na partale i prajści pravierku ŭ konsulskaj ustanovie. Paśla hetaha inšaziemiec atrymlivaje svoj padatkovy numar, status elektronnaha rezidenta i elektronny podpis.
Padobnaja kancepcyja elektronnaha rezidenctva paśpiachova z 2014 hoda dziejničaje ŭ Estonii. Ale elektronnaje rezidenctva heta chutčej dapaŭnieńnie da asnoŭnaha novaŭviadzieńnia, ukrainskaha anałaha PVT «Dija City» — śpiecyjalnaha pravavoha režymu z asablivaj schiemaj padatkovaha abkładańnia ŭ IT-industryi.
Što za «Dija City» i navošta jaje stvaryli?
Ciapierašnija ŭmovy pracy ŭkrainskich prahramistaŭ vielmi śpiecyfičnyja. Bolš za 90% ukrainskich prahramistaŭ nie źjaŭlajucca najomnymi rabočymi, farmalna jany aformlenyja jak FOPy (ukr. «fizična osoba — pidprijemieć», bieł. «fizičnaja asoba — pradprymalnik»). Takaja lehalnaja schiema vielmi papularnaja dla sychodu ad padatkaŭ, tamu što dazvalaje addavać dziaržavie nie 40%, a ŭsiaho 5%. Heta vynachodnictva ŭkrainskich pracadaŭcaŭ, a taksama nizkija ceny na tavary i pasłuhi, robiać adnosnyja dachody ŭkrainskich prahramistaŭ adnymi z samych vysokich u śviecie. Na svaju zarpłatu ŭnutry krainy ŭkrainski prahramist moža dazvolić sabie našmat bolš, čym jaho kaleha z bolš raźvitaj dziaržavy.
Ukraina sumiaščaje ŭ sabie ŭsio razam: vysokakvalifikavanyja kadry (jakich niama ŭ biednych krainach), nizkija ceny na tavary i pasłuhi (jakich niama ŭ bahatych krainach) i minimalnyja padatki. Doŭhi čas hetaja schiema zadavalniała ŭsich: chacia ŭkrainskaja dziaržava i źbirała ŭ vyniku mienš padatkaŭ, ale jana słužyła stymułam dla raspracoŭščykaŭ zastavacca doma i pracavać lehalna, kampiensujučy kiepskuju sistemu sacyjalnaj abarony i nie najlepšuju jakaść žyćcia va Ukrainie.
Chacia schiema i vyhadnaja dla zvyčajnych prahramistaŭ, stała vidavočna, što IT-siektaru i ekanomicy ahułam jana chutčej škodzić. Utvaryŭsia vielizarny ŭnutrany afšor, kali ŭkrainskija IT-kampanii nie ŭvachodziać navat u top-100 najbolšych padatkapłacielščykaŭ; prosty školny nastaŭnik, jaki atrymlivaje hrašy, płocić padachodny padatak, a prahramisty, jakija zarablajuć u dziasiatki razoŭ bolš, nie płociać. Va ŭsim śviecie pradprymalnictva vykarystoŭvajecca pa pramym pryznačeńni, dla dziejnaści małoha i siamiejnaha biznesu, i tolki va Ukrainie schiemu z FOPami vykarystoŭvajuć kampanii ź dziasiatkami tysiač supracoŭnikaŭ i miljonnymi abarotami.
Heta parazityčnaja schiema, pry jakoj adna asobnaja industryja vysmoktvaje najlepšy čałaviečy kapitał, ale nie ŭkładajecca ŭ pabudovu mocnaj sacyjalnaj dziaržavy (infrastrukturu, padrychtoŭku kadraŭ, salidarnaje sacyjalnaje zabieśpiačeńnie i h.d.). Da taho ž Ukraina mocna zaležyć ad zamiežnych donaraŭ i kročyć u ES, tamu sprabuje harmanizavać svajo zakanadaŭstva ź jeŭrapiejskim, dla jakoha schiema z FOPami źjaŭlajecca absalutna varvarskaj i dyskryminacyjnaj. Dy i dośvied krain z raźvitym IT-siektaram pakazvaje, što hetaja halina najbolš raźvitaja ŭ dziaržavach z narmalnym padatkovym zakanadaŭstvam i adsutnaściu ŭnutranych afšoraŭ i ajcišnaha hieta. Sistema, pabudavanaja na FOPach, nie stymuluje ajcišnikaŭ stvarać inavacyjnyja praduktovyja kampanii. Kampanijam z rabotnikami-pradprymalnikami ciažka atrymać bankaŭskaje finansavańnie, na ŭzroŭni ekanomiki heta pryvodzić da adsutnaści raźvićcia finansavych rynkaŭ.
Da taho ž schiema z FOPami rabiła vielmi ciažkim najm zamiežnikaŭ dla ŭkrainskich kampanij: tearetyčna zamiežniki mohuć aformicca va Ukrainie pradprymalnikami, ale status FOPa nie daje im prava na pražyvańnie ŭ dziaržavie. Nu a niekatoryja zachodnija karparacyi nie śpiašalisia prychodzić va Ukrainu, bo dla ich takaja schiema była niezrazumiełaj.
Pierad ukrainskaj dziaržavaj ciapier staić zadača stymulavać raźvićcio industryi cyvilizavanymi ekanamičnymi mietadami, a nie dzirkami ŭ zakonach, dla hetaha va Ukrainie i stvaryli «Dija. City». Hałoŭnaja jaho meta ŭ tym, kab, z adnaho boku, narmalizavać pracoŭnyja adnosiny, a ź inšaha zrabić pavyšeńnie padatkaŭ pastupovym, płaŭnym i lohkim dla ajcišnikaŭ. Da taho ž, ukrainskim kampanijam budzie praściej najmać zamiežnikaŭ, u tym liku ź Biełarusi.
Režym «Dija. City» prapanuje nastupnyja ŭmovy:
- padatak na dachod fizičnych asob 5% (jak u FOPaŭ) zamiest 18%, dla paraŭnańnia, u PVT — 13%;
- adziny sacyjalny ŭznos u pamiery 22% ad minimalnaj zarabotnaj płaty, na siońnia taki ŭznos kala 48 dalaraŭ (PVT płacić 35% ad siaredniaha zarobku pa krainie — 193 dalary);
- mahčymaść vybirać, jaki karparatyŭny padatak płacić, — padatak na prybytak (18%) abo padatak na vyviedzieny kapitał pa staŭcy 9% (u PVT na prybytak — 0%, na dyvidendy zamiežnych jurydyčnych asob — 5%);
- vajskovy zbor składzie 1,5%;
- 0% padatku na prybytak ad realizacyi fizičnaj asobaj doli ŭ kampanii-rezidencie pry ŭmovie, kali jana vałodała dolaj bolš za 1 hod;
- 0% na dachod fizičnych asob u vyhladzie dyvidendaŭ, naličanych kampanijaj-rezidentam pry ŭmovie ich vypłaty nie čaściej 1 raza na 2 hady;
- padatkovaja źnižka na sumu inviestycyj va ŭkrainskija startapy.
Pry zarpłacie 2 tysiačy dołaraŭ na ruki padatki buduć składać 158 dalaraŭ.
Śpiecyjalny režym Dija.City uvodzicca jak alternatyva ciapierašnim umovam na 25 hadoŭ. Udzieł u im budzie dobraachvotny. Heta značyć, što schiema z FOPami pa-raniejšamu budzie pracavać. Śpiecrežym budzie dziejničać pa ŭsioj krainie. Upłyŭ dziaržavy na rezidentaŭ zakanadaŭča źviedzieny da minimumu. Usie rezidenty majuć prava samastojna ažyćciaŭlać haspadarčuju dziejnaść, a taksama vybirać formy jaje arhanizacyi i supracoŭnictva z trecimi asobami.
Va ŭkrainskim uradzie čakajuć, što dziakujučy Dija.City dachody IT-haliny va Ukrainie da 2025 hoda mohuć vyraści da 16,5 młrd dalaraŭ, kolkaść pracoŭnych miescaŭ vyraście da 450 tysiač, a IT-industryja zmoža dasiahnuć doli 10% u VUP krainy.
Zakon praduhledžvaje ŭviadzieńnie novaj formy supracoŭnictva pamiž kampanijami i śpiecyjalistami — «hih-kantrakty», jakija IT-kampanii, jakija stali rezidentami Dija.City, buduć zaklučać z «hih-rabotnikami», što buduć vykonvać «hih-zadačy», abo asobnyja prajekty.
