Ilustracyjnaje fota. Krynica: Ministerstva ŭnutranych spraŭ
Siońnia ŭ rajonie hadziny dnia hatuju abied. Čuju zvanok. Vychodžu na hanak — za płotam niejkaja pylnaja mašyna «HAZiel». Kala vieśničak dva tavaryšy ŭ formie. Cikaviacca, ci jość sabaka.
— Jość.
— Padydzicie da nas.
— A što zdaryłasia?
— Padydzicie siudy…
— Navošta?
— Pravierka.
Hospadzie, ratuj!
Idu da vieśničak jak byŭ, u tapkach. Unutry naciahnutaja struna.
— Jakaja pravierka?!
— Pryciahvalisia raniej…
— Da čaho pryciahvaŭsia?
— Da 19.11. Za idejnyja mierapryjemstvy. Za raspaŭsiud abo za ŭdzieł u mitynhach.
(Jon nie ŭdakładniŭ — raspaŭsiudžvańnie čaho. Ja b zrazumieŭ ich niespakoj, kali b havorka išła pra narkotyki i inšaje. Ale ŭ pracesie razmovy vyśvietliłasia, što mielisia na ŭvazie ŭlotki i nalepki «pratesnaj nakiravanaści».)
Ja im sprabuju rastłumačyć, što ŭ maim pasłužnym śpisie takoha artykuła niama. Jany, nie biantežačysia, praciahvajuć dapytvać. Data naradžeńnia, dzie i kim pracuju, kali pryciahvaŭsia?
— Vy pytajecie mianie pra administracyjnaje spahnańnie?
— Tak, za niesankcyjanavanyja…
— Značyć, havorka idzie pra artykuł 23.34. Nie spadabalisia ŭčastkovamu maje žaluzi…
Milicyjanty ŭvažliva ŭzirajucca ŭ vokny, na jakich dahetul visiać dziciačyja malunki z chryścijanskaj simvolikaj (sonca praŭdy, alfa i amieha, jakar, kryž, ryba). Małady kaža starejšamu z adnoj zorkaj na pahonach:
— U jaho dahetul niešta cikavaje takoje visić…
Starejšy:
— Heta dobra, takoje nie adnosicca da ekstremisckaha.
(Fuch… nu, dziakuj bohu, choć chryścijanskaja simvolika ŭ hetuju katehoryju pakul nie patrapiła.)
Starejšy praciahvaje:
— Paśla 2020 hoda ŭsich, chto pavodle pratesnych artykułaŭ, usich pastavili ŭ bazu i na pravierki. Nie viedaju, jak tut u vas, a ŭ nas praktyčna štodnia prachodziać. Tamu vy nie pavinny ździŭlacca.
(Nie pavinien, a ŭsio roŭna dziŭlusia. Dva darosłyja čałavieki, jakija znachodziacca na dziaržsłužbie, jakija atrymlivajuć zarobak z padatkaŭ, jakija ja płaču, marnujuć pracoŭny čas nie na pošuk realnych złačyncaŭ, a na abjezd adrasoŭ, dzie pražyvajuć udzielniki «idejnych mierapryjemstvaŭ». I vidavočna, nie jany adny hetym zajmajucca ŭ svaim adździele.)
Ja sprabuju zrazumieć, što za pravierka ŭ ich takaja. Małady paviedamlaje:
— Vy raniej pryciahvalisia i my pavinny pierakanacca, što ciapier u vas niama ničoha takoha… razumiejecie, pra što havorka?
— Jakoha takoha? Pra što vy?
— Vy ad svaich idej admovilisia?
— Ad jakich idej?
— Apazicyjnych!
Ja ledź nie zaśmiajaŭsia. Koratka raspavioŭ tavaryšam historyju z maimi pryhožymi čyrvona-biełymi žaluzi, jakija adlustroŭvajuć maje chryścijanskija pierakanańni. Starejšy (S) pytajecca:
— Dyk vy chto? Hety… (paŭza) advientyst?
— Nie, baptyst.
— Baptyst, tak?.. Zrazumieła.
— A vy chto? Pravasłaŭny?
— Pravasłaŭny-pravasłaŭny.
Małady (M) dadaje: «My ludzi prostych chramaŭ…»
Starejšy: «Nie, nie… ja ničo».
Pryjšłosia pračytać mini-lekcyju pra try kanfiesii chryścijanstva prosta la vieśničak.
— My ničoha suprać vašaj viery nie majem… Što vy tut prapaviedujecie?
— Chrysta!
— (M) A čamu tak… svojeasabliva?
— Čamu «svojeasabliva»? Jak u Biblii napisana, tak i prapavieduju. A vy ŭ kursie, što aznačajuć simvały na maich voknach?
Starejšy paviedamiŭ, hledziačy na malunak litary Ω (amieha —apošniaja litara hreckaha ałfavita):
— Viedaju! Heta padkova…
Uličvajučy, što pobač znachodziłasia pieršaja litara taho ž ałfavita — α (alfa), možna było i zdahadacca, što da padkovy hetyja simvały nie majuć nijakaha dačynieńnia. Pryjšłosia znoŭ pravodzić likbiez (likvidacyju niepiśmiennaści).
I tut starejšy vyrašyŭ blisnuć:
— Jaki Zapaviet bolš pravilny: Stary abo Novy?
— U sensie?
— Nu… Bolš taki… (pamachaŭ rukoj u pavietry) na vašu dumku.
(Skažu ščyra — niečakanaje pytańnie. Ale pryjemna, što čałaviek cikavicca.)
— Jany dapaŭniajuć adno adnaho. Stary Zapaviet byŭ «dzietavadzicielem da Chrysta». Hreckaje słova, užytaje apostałam Paŭłam, aznačała raba, jaki supravadžaŭ dziaciej u škołu i sačyŭ, kab jany nie ŭciakli z zaniatkaŭ. Zadača Zakona była nie vypravić čałavieka, ale adkryć čałavieku jaho hrachoŭnaść pierad Boham. Achviaraprynašeńni nahladna pakazvali, što pakarańnie za hrech (niepasłušenstva Bohu) adno — śmierć.
Z prychodam Isusa Chrysta pačałasia epocha Novaha Zapavietu. Pa-inšamu — Jevanhiella (Dobraj Naviny). Kožny čałaviek moža atrymać prabačeńnie za svaje hrachi i naładzić adnosiny z Boham praz pakajańnie i vieru ŭ toje, što Isus zapłaciŭ svajoj śmierciu na kryžy za jaho złačynstvy.
— A kali niama ŭ mianie hrachu, to što — nieŭmiručaść?
— Nu tak. Kali b Adam ź Jevaj nie zhrašyli, my žyli b u rai i nie pamirali.
— (S) Kolki b nas było? Kali nas ciapier užo vosiem miljardaŭ…
— Dumaju, znajšłosia b miesca dla ŭsich. Ale ludzi skarystalisia daram Boha — svabodnaj volaj i vybrali šlach niepasłušenstva. U nas ciapier taksama padobnaja situacyja. Kožny vybiraje, na čyim jon baku…
— (S) Heta fakt… heta fakt…
— My pierad Boham niasiom adkaznaść. Jon daŭ nam sumleńnie. My pierad Boham chodzim pierš za ŭsio.
— Nu, zhodny… ja voś što viedaju. U Starym Zapaviecie napisana «zub za zub», a ŭ Novym — «padstaŭ druhuju ščaku». Voś jakuju ja baču ŭ dvuch Zapavietach roźnicu.
— Tut niaprostaja tema. Samaabarona nikoli nie była zabaroniena. Isus na sudzie pierad raśpiaćciem nie pramaŭčaŭ, kali jaho słuha pieršaśviatara ŭdaryŭ.
— Nu, jon ža nie ŭdaryŭ u adkaz… dobra, ja zrazumieŭ. Doŭhaja hutarka. Času niama.
Na ŭsialaki vypadak napišycie na paštovaj skryni vaš numar telefona, kab vas nie šukać. Budziem da vas pryjazdžać.
— Ja tak i nie zrazumieŭ, navošta?
— (S) Jość baza, vy ŭ jaje patrapili. Naŭmysna, vypadkova — ja nie viedaju. Nie maja praca — razvažać. Usie pratestanty, jakija vystupali za źviaržeńnie ŭłady i h. d. Tam vielmi šmat vypadkovych ludziej… tamu, kali vy ŭ hetaj bazie, — nie kryŭdujcie, ale…
— (M) Kab lišnich pytańniaŭ nie było — paznačcie numar na skryni, kab da vas z nahody vašaha vieravyznańnia nie pryjšli… možna pa-roznamu vytłumačyć…
(Što? Voś tut ja nie zrazumieŭ… Jany prynaležnaść da adnoj z tradycyjnych halin chryścijanstva (pratestantyzm) pryraŭnoŭvajuć da pratestaŭ i apazicyi?)
— Dyk vy budziecie kožny miesiac da mianie pryjazdžać? Abo raz na hod?
— (M) Ja dakładna nie skažu. Nie viedaju. Pavieście telefon.
— Nu, dobra. Ale vy razumiejecie, što pryjezd milicyi — heta stres i dla mianie, i dla dziaciej.
— (M) Nu my ž vas asabliva nie čapali. Spytali dzie-što…
— (S) My ž nie pałochajem, nie pałochajem, tak… Pahladzieć, što vy nie drukujecie ŭlotki tam dla źviaržeńnia ŭłady, što vy tut ściahi nie raźviesili, nie źbirajecie tam hrupy terarystyčnyja, samaloty ŭ Mačuliščach nie padryvajecie… Voś dla čaho my pryjazdžajem. Pahladzieć, što vy tak i zastalisia…
— Narmalnym čałaviekam?
— (S) U ahulnym i cełym — tak.
(Cha… raz jany zjechali, mianie nie zabraŭšy, — značyć možna vydychnuć, ja ŭsio jašče padobny da narmalnaha.)
— Dyk što rabić dzieciam, kali vy pryjazdžajecie, a mianie niama doma?
— (M) Chaj daduć! vaš numar telefona…
— (S) Ja ŭ šoku, što da vas z dvaccać pieršaha hoda nichto na pravierku nie pryjazdžaŭ… moža, pamyłka…
— U vas ža navat artykuł nie toj!
— Nu, my možam artykuł napisać. Nakiravanaść artykuła adna. Jość artykuł za raspaŭsiud u internecie, artykuł za vyviešvańnie, za pratesty… roznyja. Ale jany adnoj nakiravanaści. I ŭsie hetyja ludzi, niezaležna pa jakim artykule, jany pavinny praviaracca.
— I vy kursirujecie ŭvieś čas pa hetych ludziach?
— (M) Nu, jak atrymajecca…
— (S) Nu, uvohule i cełym, zredku, časam…
— Prosta viedajecie, da mianie dva razy ŭ dom załazili złodziei. U pieršy raz ja ich sam znajšoŭ pa śladach. Padletki akazalisia miascovyja. A druhi raz pryjechali na busie, šmat čaho vyvieźli. Ich nie znajšli. Potym u mašynie raźbili škło i vyciahnuli roznaje. Ich taksama nie znajšli. I vychodzić, złačyncaŭ złavić nie atrymlivajecca, a čas marnavać na toje, kab ludziej pałochać…
— Nu razumiejecie… Skažu tak… Ja sam šmat čym nie zadavoleny, šmat z čym nie zhodny. Nu, kali ja pakul tut, pakul apranuŭ hetuju formu, ja budu rabić toje, što pakul mnie kažuć. I nikudy ad hetaha nie pajdu. I vy daloka nie pojdziecie.
— Ale ž jość nie tolki forma, ale i sumleńnie!
— (S) Nu, pakul my pry hetaj pasadzie, my pavinny rabić. I budziem my padparadkoŭvacca hetamu. I ja, i my. I inšaha vyjścia ŭ nas, paviercie, pakul niama.
Tut ja nie vytrymaŭ i koratka abmalavaŭ situacyju, jakaja adbyłasia sa mnoj i maimi bratami ŭ žniŭni 2020. Jak na nas napali ludzi ŭ čornym, źbili, katavali šokieram…
— My pryjechali tudy pamalicca! Nijakaj pratesnaj simvoliki…
— (S) A idzi znaj, čaho vy tudy pryjechali… a idzi znaj!
— Ludzi pryparkavalisia ŭ dazvolenym miescy, stajać razmaŭlajuć, a na ich nakidvajucca z dubinkami. Braty sprabavali ŭciačy, ale im pahražali, što buduć stralać. Chiba heta zakonna?
— Vy bačyli, što rabiłasia ŭ dvaccatym hodzie? My byli voś na stolki (pakazvaje palcami) ad taho, što ciapier adbyvajecca va Ukrainie. Voś na stolki, razumiejecie?
— (S) Davajcie da hetaha stavicca tak: les siakuć — treski laciać.
— Jakija treski? Dzie zakon?
— (M) Nu hladzicie, vy padali skarhu? Znajšli vinavataha?
— Nikoha.
— (S) Nikoha! Dyk pra što my budziem ciapier kazać? Pra što kazać?
— Tam usiudy kamiery, a Śledčy kamitet nie ŭstanaviŭ vinavataha…
— (M) Z nami pra takoje lepš nie razmaŭlać…
— (S) Milicyja zaniataja. Šukaje [pratestoŭcaŭ], što tych błoch. Tak. Niešta było. Ci vinavatyja vy… Ja nie vinavaty. Adkul ja viedaju — vinavaty vy ci nie? Adkul ja viedaju, vy pryjechali z bratami pratestavać ci malicca? Ja ž nie viedaju hetaha!
— Ja ž kryčaŭ im, što my chryścijanie i tut dla taho, kab malicca!
— (M) Nu, pa-pieršaje, nas tam nie było…
— (S) A tut my tamu, što jość paradak i jon pavinien vykonvacca. Usiaho dobraha.
— U lubym vypadku, prašu vas, starajciesia pa sumleńni.
— (S) Tak i jość. Z Boham.
— Z Boham.
Ździŭleny tym, što razmova skončyłasia zhadvańniem Boha, ja začyniŭ vieśnički. Spadziajusia, choć niešta zastaniecca ŭ pamiaci i dušy hetych ludziej.
sens ź imi fiłasofskija razmovy vieści?