Fota: minzdravbelarus / Telegram
Ardynatura — heta «forma prafiesijnaj padrychtoŭki daktaroŭ-śpiecyjalistaŭ, a taksama asob, jakija atrymali vyšejšuju miedycynskuju adukacyju za miežami Respubliki Biełaruś», havorycca ŭ zakonaprajekcie.
Daktary-śpiecyjalisty, atrymaŭšy vopyt raboty (pavodle dziejnaj instrukcyi, treba adpracavać raźmierkavańnie abo mieć minimum dva hady stažu), mohuć pastupać u ardynaturu, kab pahłybić svaje prafiesijnyja viedy, źmianić profil śpiecyjalnaści i hetak dalej. Ardynatura słužyć dla «vyrašeńnia zadač kadravaha zabieśpiačeńnia achovy zdaroŭja», doktara tudy nakiroŭvaje jaho arhanizacyja.
Ciapier ardynatura — dadatkovy i nieabaviazkovy etap paśladypłomnaj adukacyi, prachodziać jaje daloka nie ŭsie lekary.
Na hety momant padrychtoŭkaj kliničnych ardynataraŭ zajmajucca miedycynskija ŭniviersitety, univiersiteckija kliniki, respublikanskija navukova-praktyčnyja centry.
Paniaćcie kliničnaja ardynatura było zamacavana ŭ zakonie «Ab achovie zdaroŭja» z momantu jaho pryniaćcia ŭ 1993 hodzie. Ale ŭ redakcyi 2020-ha artykuł ab ardynatury byŭ całkam vyrazany i zamienieny na artykuł «Rezidentura» — heta «forma indyvidualnaj prafiesijnaj padrychtoŭki daktaroŭ-śpiecyjalistaŭ, asob, jakija atrymali vyšejšuju miedycynskuju adukacyju za miežami Respubliki Biełaruś, u metach pahłybleńnia prafiesijnych viedaŭ i ŭdaskanaleńnia praktyčnych navykaŭ, asvajeńnia pieradavych miedycynskich technałohij, źmieny profilu miedycynskaj śpiecyjalnaści». Ciapier zakanadaŭcy zrabili zvarotnuju manipulacyju: artykuł «Rezidentura» zamienieny na artykuł «Kliničnaja ardynatura», pry hetym pieršaje paniaćcie faktyčna pahłynutaje druhim.
Ale ŭ novaj redakcyi abjom artykuła vyras razoŭ u piać-šeść. U jaje ŭklučyli bolšaść norm z asobnych pravavych aktaŭ, jakimi raniej u asnoŭnym rehulavaŭsia paradak prachodžańnia ardynatury. Zaraz amal usio, što jaje datyčyć, zamacujuć na ŭzroŭni zakona.
Voś asnoŭnyja istotnyja pałažeńni novych pravił:
- Vyznačana, što prajści ardynaturu možna pa śpiecyjalnaściach chirurhičnaha profilu (tolki vočna) i terapieŭtyčnaha profilu (u tym liku piedyjatryja, stamatałohija, miedycynskaja dyjahnostyka).
- Termin ardynatury zaraz — ad 2 da 5 hadoŭ u zaležnaści ad śpiecyjalnaści (raniej było 2 hady vočna i 3 hady zavočna).
- Płany pryjomu vyznačaje Ministerstva achovy zdaroŭja, jak i prahramy. Prymać buduć pa konkursie, pry adnolkavaj kolkaści bałaŭ pryjarytet budzie dla ŭładalnikaŭ «čyrvonych» dypłomaŭ, dziaržuznaharod, łaŭreataŭ fondu prezidenta i hetak dalej, a taksama lekaraŭ-admysłoŭcaŭ ź vialikim stažam i bolš vysokaj katehoryjaj.
- Ardynatura dla ŭsich daktaroŭ budzie biaspłatnaj, u tym liku dla inšaziemcaŭ i biežancaŭ, jakija pastajanna žyvuć u Biełarusi. Dla inšaziemcaŭ, jakija časova pražyvajuć, — płatna, pryčym ich buduć prymać bieź ispytaŭ, na padstavie sumoŭja.
- U balnicach i miedustanovach buduć daktary-ardynatary, jakija pracujuć na padstavie pracoŭnaj damovy, a va ŭniviersitetach — kliničnyja ardynatary (dla ich budzie damova ab padrychtoŭcy ŭ ardynatury). Pieršym płaciać zarobak, druhim — stypiendyju.
- Kliničnyja ardynatary terapieŭtyčnaha profilu buduć atrymlivać stypiendyju ŭ pamiery trochrazovaha biudžetu pražytačnaha minimumu dla pracazdolnaha nasielnictva, a chirurhičnaha profilu — u čatyrochrazovym pamiery. U vieraśni, naprykład, heta budzie bolš za 1100 i 1500 rubloŭ. Tym, chto vučycca płatna, stypiendyju nie daduć.
Ale heta nie hałoŭnaje.
Raźmierkavańnie — zaraz dla ŭsich i nadoŭha
Daktary, jakija prajšli padrychtoŭku ŭ ardynatury vočna za košt biudžetu, padlahajuć abaviazkovamu raźmierkavańniu. Ciapier termin adpracoŭki dla ich roŭny dvum hadam. Paśla pryniaćcia novaha zakona jon budzie pavialičany i składzie «nie mienš za piać hadoŭ» .
Ardynatary-zavočniki ciapier adpracoŭvać nie abaviazanyja. Ale z novym zakonam — buduć. Ich nie raźmiarkoŭvajuć — jany zastajucca pracavać u toj ža arhanizacyi, jakaja nakiravała ich u ardynaturu, ale pavinny buduć paśla zakančeńnia vučoby adpracavać tam ža nie mienš za piać hadoŭ.
Kankretnyja terminy adpracoŭki buduć vyznačacca dahavorami ab padrychtoŭcy ŭ ardynatury, jakija daktary padpišuć pry pastupleńni. Heta značyć, na praktycy jany mohuć być i bolš za piać hadoŭ.
Uličvajučy toje, što dla daktaroŭ-biełarusaŭ ciapier płatnaj ardynatury nie budzie — tolki biudžetnaja, atrymlivajecca, što, pastupajučy tudy, ci to na vočnuju, ci to na zavočnuju formu, śpiecyjalisty źviazvajuć siabie abaviazacielstvami na 7—10 hadoŭ: ad dvuch da piaci hadoŭ ardynatury i nie mienš za piać dadatkovaj adpracoŭki.
Syści budzie nievierahodna doraha
A kali lekar žadaje syści z ardynatury, kab, naprykład, źjechać z krainy? Zaraz heta pahražaje jamu nadmiernymi daŭhami.
Raniej za pierapynieńnie navučańnia ŭ ardynatury, navat kali jano było za košt biudžetu, nijakich štrafaŭ nie było: syšoŭ — i ŭsio. Ale ŭ novym zakonaprajekcie prapisana: kali lekar pierapynić ardynaturu, jamu daviadziecca viarnuć u biudžet hrošy, zatračanyja na jaho navučańnie, praparcyjanalna terminu navučańnia.
Pryčym tak budzie nie tolki pry adličeńni pa ŭłasnym žadańni. Adličyć ardynatara mohuć i pa inicyjatyvie arhanizacyi, jakaja nakiravała jaho na vučobu. U takim vypadku viartać hrošy taksama daviadziecca. Heta datyčyć i zavočnikaŭ.
A što z tymi, chto ardynaturu za biudžetnyja srodki prajšoŭ, ale nie prybyŭ pa raźmierkavańni ci nie adpracavaŭ uvieś (zaraz piacihadovy) termin da kanca? Abaviazak kampiensavać u biudžet hrošy za navučańnie dla tych, chto admoviŭsia ad raźmierkavańnia, byŭ uviedzieny jašče ŭ 2016 hodzie.
Ale zaraz suma kampiensacyi vyraście. Pa novym zakonie nieabchodna budzie viarnuć srodki, zatračanyja na padrychtoŭku doktara, z prymianieńniem kaeficyjenta 2,5 . Heta značyć, za kožnuju biudžetnuju 1000 rubloŭ lekaru daviadziecca addać 2500.
U 2022/23 navučalnym hodzie ŭ BDMU kliničnaja ardynatura dla vočnikaŭ kaštuje kala 2500 rubloŭ, dla zavočnikaŭ — 1240.
Heta znoŭ ža adnolkava zakranie ŭsich: chto vučyŭsia jak vočna, tak i zavočna. Raniej adpracoŭki dla zavočnikaŭ nie było — adpaviedna, nie było i štrafaŭ.
Ardynatura stanie dobraachvotna-prymusovaj?
U prajekcie zakona da pieraliku zadač ardynatury dadadzieny novy radok. Siarod zadač źjaŭlajecca «dopusk da akazańnia śpiecyjalizavanaj i vysokatechnałahičnaj mieddapamohi».
Zhodna z zakonam, «śpiecyjalizavanaja mieddapamoha» — heta druhi ŭzrovień dapamohi paśla pieršasnaj, jana akazvajecca «pry najaŭnaści ŭ pacyjenta zachvorvańniaŭ, jakija patrabujuć prymianieńnia śpiecyjalnych mietadaŭ akazańnia miedycynskaj dapamohi». «Vysokatechnałahičnaja» patrabuje prymianieńnia novych, składanych, unikalnych, navukajomistych i resursajomistych mietadaŭ. Jość jašče palijatyŭnaja i miedyka-sacyjalnaja dapamoha.
Na hety momant doktar-śpiecyjalist maje prava akazvać śpiecyjalizavanuju mieddapamohu paśla prachodžańnia abaviazkovaj internatury.
Pra jaki dopusk idzie havorka ŭ budučaj redakcyi zakona? Daktary-śpiecyjalisty zaraz buduć abaviazany prachodzić ardynaturu, kab akazvać śpiecyjalizavanuju mieddapamohu? Ci ardynatura i dopusk buduć patrabavacca tolki dla asobnych, bolš składanych vidaŭ takoj dapamohi? Zrazumieć heta z tekstu zakonaprajekta niemahčyma.
Adnak takaja farmuloŭka vyklikaje padazreńni, što zakanadaŭcy žadajuć pastavić lekaraŭ-admysłoŭcaŭ va ŭmovy, kali šmatlikija ź ich buduć zmušanyja prachodzić ardynaturu, kali žadajuć praciahvać pracavać. Bo chto pa ŭłasnaj voli pajdzie vučycca ŭ ardynaturu z novymi ćviordymi ŭmovami adpracoŭki, kali ŭ joj, jak i ciapier, nie budzie nijakaj nieabchodnaści?
Utrymać śpiecyjalistaŭ
Tyja, chto ŭžo prajšoŭ ardynaturu abo vučycca ŭ joj ciapier, mohuć vydychnuć: novaŭviadzieńni ich nie zakranuć. Usie novyja pałažeńni buduć raspaŭsiudžvacca tolki na tych, chto pačaŭ padrychtoŭku ŭ ardynatury paśla taho, jak novy zakon pačnie dziejničać.
Zakonaprajekt užo staić na paradku dnia viasieńniaj siesii Pałaty pradstaŭnikoŭ — jaho mohuć razhledzieć i pryniać u luby momant. Zatym Rada Respubliki, podpis Łukašenki — i praz try miesiacy paśla aficyjnaj publikacyi novy zakon «Ab achovie zdaroŭja» nabudzie moc.
U vypadku pryniaćcia hetaha zakona daktary-śpiecyjalisty, jakija prajšli ardynaturu, buduć na mnohija hady pryviazany da svaich pracoŭnych miescaŭ. Dva-piać hadoŭ jany buduć vučycca biez mahčymaści syści prosta tak, bajučysia sapsavać adnosiny z pracadaŭcam, kab jon nie inicyjavaŭ ich adličeńnie. A zatym jašče nie mienš za piać hadoŭ adpracoŭvać. Usio heta zrobić daktaroŭ jašče bolš zaležnymi ad voli administracyi ich miedustanovy i vyšejstajačych načalnikaŭ miedycynskaj śfiery.
Čytajcie taksama:
